ABİD ÇELEBİ

Konya Mevlevi Dergâhı postnişini. (682/1283-739/1338)

“Şemseddin Emîr Âbid” diye anılır. Mevlâna’nın oğlu Sultan Veled’in altı çocuğundan dördüncüsüdür. Annesi Nusret Hatun’dur. Ağabeyi Ulu Arif Çelebi’nin 5 Ocak 1320 tarihinde vefatı üzerine dördüncü halife olarak Konya Mevlevi Dergâhı postnişinliğine geçti.

Menâkıbü’l-ârifîn’de verilen bilgilere göre çok cömert, dünya kayıtlarından kurtulmuş, taklit ehline uymayan biridir. Aradığı gerçeği kendi zatında müşahede eden, rintliği sayesinde padişahlara yaraşır bir hayat süren ve münkirlerin kınamasından çekinmeyen bir erdir.

Aynı kaynağa göre Abid Çelebi’nin, Anadolu valisi Emir Çobanoğullarından Timurtaş’la arasının iyi olmadığı; emirler, âlimler, şeyhler ona itaat ettikleri hâlde çelebinin, adaletli fakat mutaassıp bir adam olan valinin meclislerine pek gitmediği anlaşılmaktadır. Eflaki, eserinde kendisinin de şahit olduğu bazı menkıbe ve kerametlerini anlatmıştır.

Abid Çelebi, o zamanki kargaşalık yüzünden Mevleviliğin yayılıp gelişmesi için fazla bir çaba gösteremedi. Çelebi, Timurtaş’ın 1327’de Mısır’a kaçmasından sonra 1352’ye kadar Anadolu’da bağımsız olarak hüküm süren Eretna Bey tarafından elçilik göreviyle sınır illerine gönderilerek Konya’dan uzaklaştırıldıysa da bir müddet sonra Konya’ya döndü ve dergâh işlerini yeniden düzenledi. 1955 yılında yıktırılan Türbe Hamamı, onun zamanında yaptırılmıştı. Kendisinden sonra kardeşi Vacit Çelebi postnişinlik makamına geçti.

23 Temmuz 1338 tarihinde vefat eden Abid Çelebi, Mevlâna Müzesi’nde ağabeyi Ulu Arif Çelebi’nin yanında metfundur. Mecmûatü’t-tevârîhi’l-Mevleviyye’ye göre çocukları Şah Melek Hatun, Selahaddin Emir Zahit, Muhammed, Emir Âlim-i Sani’dir. Veled Çelebi’nin Silsilename’sine göre Selahaddin Emir Zahit, Abid Çelebi oğlu Şah Melik Çelebi’nin çocuğudur. En küçük oğlu Âlim-i Sani, Mevlâna Dergâhı sekizinci postnişinidir.

YAKUP ŞAFAK

BİBLİYOGRAFYA

  • Eflâkî, 2006, 703,707 vd; Sahîh Ahmed Dede, Tarih, 2003, 208-231; Silsile-nâme, 3; Gölpınarlı, 1983, 96-98; Önge, 1992a, 75-84; Önder, 2002b, 131 vd.; Es, Arşiv, “Abid Çelebi”; Şafak, 2009, 100-103.
  • Eflâkî, 2006, 703,707 vd; Sahîh Ahmed Dede, Tarih, 2003, 208-231; Silsile-nâme, 3; Gölpınarlı, 1983, 96-98; Önge, 1992a, 75-84; Önder, 2002b, 131 vd.; Es, Arşiv, “Abid Çelebi”; Şafak, 2009, 100-103.