DONANMA-YI OSMANÎ MUAVENET-İ MİLLİYE CEMİYETİ KONYA ŞUBESİ

Osmanlı Dönemi yardım kuruluşu.

Osmanlı donanmasının güçlenmesini sağlamak maksadıyla 19 Temmuz 1909 tarihinde devlet desteğiyle İstanbul’da kuruldu. Donanma-yı Osmanî Muavenet-i Milliye Cemiyeti Konya Şubesi de 10 Kasım 1909 tarihinde Hacı Lokman (Beştav) Efendi’nin başkanlığında kuruldu. İdare heyeti; Hadimizade Abdullah Azmi, Tenekecizade Hacı Ömer, Ölmezzade Hacı Mehmet, Derviş Bekirzade Mehmet, Tenekecizade Hacı Osman, Arapoğlu Kosti, Okyanus, Derviş Bekirzade Mehmet, Defter-i Hakani başkâtib-i sabıkı Takiyyüddin, Uluırmak Mahallesi’nden Yalvaç eski müftüsü Osman Efendilerden oluşmaktaydı. Cemiyet, merkez olarak Hacı Mustafa Efendi’nin sarraflardaki dükkânını kullandı.

Konya sancağına bağlı Isparta, Antalya, Niğde ve Burdur’da şubeleri açılan Donanma-yı Osmanî Muavenet-i Milliye Cemiyeti’nin Konya merkez dışında, Sille, Kadınhanı, Akşehir, Cihanbeyli, Doğanhisar, Beyşehir, Seydişehir, Ilgın, Bozkır, Karaman, Hadim, Ereğli, Karapınar ve Ermenek’te de şubeler açtı.

Konya şubesi kurulduktan sonra bir beyanname yayımlayarak halktan donanma için yardım istendi. Konya merkezi on beş mahalleye ayrılarak ulema, eşraf, asker ve memurlardan oluşan bir grup mahallelere gidip halkı yardım için teşvik etti. Cemiyet Konya’da donanma için çeşitli kampanyalar düzenledi. 1910 yılında Mekteb-i İdadi, Darulmuallimin, Rehber-i Hürriyet, Mahmudiye, Aziziye, Şerefşirin, Mecidiye ve Feyziye mekteplerinde bulunan bazı öğretmenler birer maaşlarını donanmaya bağışladı. Maarif müdürü Hulusi Bey atlı fayton arabasını donanma için hediye eyledi.

1913 yılında Balkan Savaşı neticesinde çıkarılan geçici bir kanunla bütün memurların aralık ayı maaşları zorunlu olarak bir yıl süreyle donanmaya kesilme kararı alındı. Vilayet matbaası müdürü Tevfik Efendi’nin ve Mevlevi Dergâhı’na mensup kimselerin ailelerinin öncülük ettiği kampanya ile ayni ve nakdi pek çok yardım toplandı. Yardım çalışmaları Konya Vilayet, Meşrik-i İrfan, Hakem ve Babalık gibi gazetelerde kamuoyuna duyuruldu.

1909’dan 1916’ya kadar Konya’da donanma için 10.894.953 kuruş toplandı. Bu meblağla Konya ülke çapında ikinci sıraya yerleşmiş oldu. Cemiyet, yardımlardaki suiistimali önlemek amacıyla denetleme mekanizmasını da çalıştırdı. 1915’ten sonra Cemiyet ismen varlığını korumakla birlikte fiilen etkinlik gösteremedi. Cemiyet, Bahriye Nezaretine katılarak, 2 Nisan 1919 günü kapatıldı.

AHMET ÇELİK

BİBLİYOGRAFYA

  • Meşrik-i İrfan, 6 Ocak 1910, 80/3; 24 Ocak 1910, 85/2; 21 Mart 1910, 95/2; Hakem, 29 Eylül 1909, 8/1; 10 Şubat 1910, 65/1; 26 Mart 1910, 74/2; Konya Vilayet, 15 Mart 1910, 1909/3; Özçelik, 2000; Gök, 2007, 105-128; Çelik, 2009, 70-76.