Durakfakih, Türbe Önü’nün tarihî mahallelerinden birisidir. Doğuda Zincirlikuyu, kuzeyde Ahmet Fakih, batıda Hocahabib ve Babıaksaray, güneyde Civar mahalleleri ile çevrilidir. Yıldırım Bayezit, Kanuni ve III. Murat dönemleri Konya mahalleleri listelerinde mahallenin adı, iki listede Turak bir yerde de Tarak olarak geçmektedir. Turak ve Tarak olarak geçen mahallenin Durak Fakih Mahallesi yerine olmalıdır. Durak Fakih’in kimliği hakkında bilgi mevcut değildir.
Kanuni dönemi bir il yazıcı defterine göre mahalle on iki nefer ve dokuz haneden ibarettir. III. Murat dönemi Konya Tahrir Defteri’nde mükellef sayısı yirmi altıdır. XVII. yüzyıl sonlarına doğru şeriye sicillerinde mahallenin adı Durak Fakih olarak geçmektedir.
Bazı şeriye sicili kayıtlarında mahalle, “Türbe-i Celaliye Mahallesi mülhakatından Durak Fakih” ve “Hazret-i Mevlâna evkafı mahallâtından Durak Fakih Mahallesi” olarak geçmektedir.
5-14 Şubat 1716 tarihli bir şeriye sicilinde geçen ve mahalledeki Örtmeli Mescit’in imamet beratına dair kayıttan mahallenin, Celaliye Vakfı’na dâhil olduğu anlaşılmaktadır. Bu mescit, Mor Sokak içerisinde olup, üzerinde 650 H yılı yazılıdır ki; bu, miladi 1252 yılına tekabül eder. Bundan mahallenin tarihinin Türkiye Selçukluları Dönemine kadar gittiği anlaşılmaktadır. Mor Sokak’ın köşesinde günümüzde tatlı su çeşmesi olarak kullanılan kitabesiz bir de eski çeşme bulunmaktadır.
Mahalledeki diğer mescit de Nuh Efendi Mescidi’dir. Mescidin girişinde sağdaki ev Hacıveyiszade Mustafa Efendi’nin evidir. Küçük oğlu Veyis Kurucu bu evde uzun yıllar oturmuştur. Mescidin tam batı arkasındaki ev yeri de Hacı Veyis Efendi’nin evi imiş. Sonradan oğlu İbrahim Efendi’ye intikal etmiş. Hacıveyiszade Mustafa Efendi’nin evinin batı arkasında eskiden bir saray mevcutmuş.
Çukur Mektep adıyla anılan okul, mahallenin kuzeybatısında bulunuyordu. Yıkılan mektebin yerinde şimdi çocuk parkı vardır. Güneydoğusunda da KOSKİ’nin su bir kuyusu bulunmaktadır.
Mahallede bir sokak, Fatma Zafer Hatun adını taşımaktadır. Memduh Yavuz Süslü’nün* halası, Cumhuriyet Döneminin ilk bayan eğitimci ve hattatlarından Fatma Zafer Hanım’ın evi de bu mahallededir. Bazı Çelebi konak ve evleri de bu mahallede bulunuyordu.
Müderris Çumralı Hacı Abdurrahman Efendi, Hacı Veyis Efendi, oğlu Mustafa (Kurucu) Efendi (1887-1960), eğitimci ve yazar Memduh Yavuz Süslü (1901-1962), Sultan Selim Camii imamı Abdurrahman Şükrü Efendi (1883-1957), Hattat Osman Çelebi, Hattat Rifat Çelebi, Konya Veremle Savaş Derneği kurucusu Mümtaz Bahri Koru* (1888-1963) ve musikişinas Bahattin Çelebi* (1883-1945), ulemadan Bakkalzade Mehmet Efendi (ö. 1283) mahalle sakinlerinden bazılarıdır.
2007 yılında mahallenin nüfusu, 582’dir. Mahalle 2009 yılındaki düzenlemeyle çevresindeki mahallelerle birlikte Aziziye Mahallesi’ne dâhil edilmiştir.
Durak Fakih Mahallesi krokisi
