ÇAN ÇİÇEĞİ/ÇINGIRAK OTU

(Campanula) Konya ili sınırları dâhilinde bazı endemik türleri bulunan bir bitki

Çan çiçeği (Campanula), çan çiçeğigiller (Campanulaceae) familyasından bir, iki ya da çok yıllık bitkilerin ortak adıdır. Adlarını çiçeklerinin çan şeklinde olmasından alır. Latincede Campanula küçük çan anlamına gelir. Çiçekleri için bahçelerde ve saksılarda süs bitkisi olarak yetiştirilir.

Cinsin dünya üzerinde 300 kadar tür ve çok sayıda alt türü bulunur. Yayılışı kuzey yarım kürenin ılıman bölgeleri ile en yüksek çeşitliliği olan Akdeniz ve Kafkasya’dır. Yüksek dağlık bölgelerdeki arktik ve alpin türler bodur formda 5 cm’den küçükken, ılıman rejyonlarda ormanlık ve çayırlık alanlarda yetişen türler 2 m boya ulaşabilir. Çan çiçeği türleri bazı Lepidoptera üyeleri larvalarının besin kaynağını oluşturur.

Bu bitkinin Konya ili sınırları dâhilinde iki endemik türü tespit edilmiştir. Bunlar:

Campanula Iconia (Konya Çan Çiçeği)

Bu tür, sadece Akşehir Sultan Dağlarından tek bir lokaliteden bilinen ve yüksek yerlerde (yaklaşık 1800 m) yayılış gösteren bir bitkidir. Phitos tarafından 1965 yılında “Campanula iconia” olarak adlandırılmış ve bilim dünyasına yeni tür olarak tanıtılmıştır. Endemik olan bu tür, çan şeklinde ve mavimsi renkli çiçekleriyle gösterişli bir bitkidir. Son yıllarda yapmış olduğumuz Konya İlinin Endemikleri Projesi kapsamında toplanarak KNYA Herbaryumu’na kazandırılmıştır. Çiçeklenmesi haziran ayında olan bu bitki, 50 cm yüksekliğe kadar boylanan iki yıllık bir ömre sahiptir.

İsmi Konya’ya atfen verilen bitki, İran-Turan Floristik Bölgesi için endemiktir. IUCN ölçütlerine göre bu tür “Çok Tehlikede (EN)” kategorisinde değerlendirilmiştir. Yöresel ismi genellikle “çan çiçeği” veya “çıngırak otu” olarak bilinmektedir.

Çan çiçeğine ait türler, gerek park ve bahçelerde gerekse kaya bahçelerinde kullanılmaya uygundur. Grup ya da bordür bitkisi olarak kullanılabilir. Balkonlarda, teras parterlerinde, kuru duvarlar üzerinde kullanılır. Bilinen bir tıbbi kullanım alanı yoktur.

YAVUZ BAĞCI

BİBLİYOGRAFYA

  • Davis, 1978.