ÇELEBİ EFENDİ KONAĞI

Çelebi Efendi Konağı’nın Arkeolojik ve Sanat Tarihi Açısından Değeri

Yapı sistemi ahşap karkas olan yapıya daha sonraki dönemlerde mutfak, banyo, tuvalet, depo gibi müştemilat kısımları eklenmiş ve yapının duvar ve tavan gibi muhtelif yerlerinde onarımlar yapılmıştır.

Plan şeması olarak ortada ahşap rüzgârlıklı iki adet yuvarlak sütunun bulunduğu bir giriş vardır. Rüzgârlık kısmına üç basamaklı bir merdivenle çıkılmaktadır. Bu girişten ortada bir sofaya ulaşılır. Simetrik olarak sofanın sağ ve solunda iki adet oda yer almaktadır. Kuzey taraftaki odalar daha küçük ebatlıdır. Sofa, giriş kapısının her iki yanında yer alan birer pencere ve kuzey duvarında yine birer adet olmak üzere toplam dört pencere ile aydınlatılmıştır. Sofa’nın solundaki ilk oda da güney duvarında iki, batı duvarının güney ucunda bir ve doğu duvarının güney ucunda girişin önündeki rüzgârlık bölümüne açılan bir adet olmak üzere toplam dört pencere ile aydınlatılmaktadır. Bu odanın kuzey duvarının ortasında yarım daire bir niş ve ahşap dolaplar vardır. Sofanın sağındaki odada da aynı tip dolap ve niş kullanılmıştır. Güney duvarında iki, batı duvarının güney ucunda giriş rüzgârlık kısmına bakan bir adet olmak üzere üç adet pencere ile aydınlatılmıştır. Sofanın kuzey kesimindeki küçük odalar ise ikişer pencere ile aydınlatılmış olup doğu duvarına bitişik olarak yapılan müştemilat kısmına geçişi sağlamak için kuzeydoğudaki odanın doğu duvarının ortasındaki pencere kapıya dönüştürülmüştür.

Sofanın duvarlarının tavanla birleşim yerlerinde zeytin dalları ve tavan eteklerinde dört kompozisyon dikkati çeker. Mekânın giriş kapısının yer aldığı güney duvarı tavan eteğinde, ağaçlarla sınırlandırılmış, manzarada gerilerde tepeler, ön planda su kenarında çok katlı kâgir yapılar görülmektedir. Salonun batısında ise yine ağaçlar arasında kâgir yapılar, yer yer ağaçlarla su üzerinde beyaz köprüler yer almaktadır. Kuzeyde yer alan kompozisyonun merkezinde yine büyük beyaz bir köprü yer alır. Doğuda ise gerilerde ön plana doğru kıvrılarak akan bir nehrin üzerinde ahşap korkuluklu küçük bir köprü, arkasında kademeli olarak yerleştirilmiş tepelerde aralarında yine iki katlı kâgir yapılar dikkati çeker. Bazı araştırmacılar tarafından, bu mekânlarda yer alan duvar resimlerinin İstanbul manzaraları olabileceği şeklinde fikirler ileri sürülmektedir.

Yapının çatısı kırma çatı olup üzeri kiremit kaplıdır. Oldukça harap durumdaki bina Konya Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğünce hazırlanan rölöve ve restorasyon projeleri Konya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 28.11.1991 Tarih ve 1193 Sayılı Kararı’yla onaylanmıştır.

Onaylanan restorasyon projesi doğrultusunda 1996 yılında Konya Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğünce restorasyonuna başlanan Çelebi Efendi Konağı’nda yapının kullanımı esnasında sonradan yapılan eklemeleri kaldırılmış, tavan ve zeminlerinde yer alan çürük ahşap döşemeler sökülmüş, duvarlarda özelliğini yitirmiş bağdadi çıtalar ve sıvalar sökülerek yenilenmiştir. Ayrıca pencereler ve kapılar orijinal örneğine uygun olarak yenilenmiş, yapının yanına mutfak ve depo gibi mekânların yer aldığı ek bir müştemilat binası yapılmıştır. Tavan ve duvarlardaki kalem işi tezyinat, Selçuk Üniversitesi uzmanlarınca orijinal örneğine uygun olarak yeniden yapılmıştır.

Hâlen günümüzde idare kısmı ek binası olarak hizmet vermekte olan Çelebi Efendi Konağı gelecek nesillere devredilmesi gereken bir kültür varlığımızdır.

İBRAHİM KUNT, GÜLGÜN ATALAY

BİBLİYOGRAFYA

  • Uzluk, 1946; Renda, 1977; Özönder, 1989; Karamağaralı, 1965, 38-42; Günüç, 1987; Karpuz, 1996d, 116-125; Tekinalp-Şahin, 1997.