KADRİ EFENDİ

(Mevlâna Kadri Çelebi) (ö. 1548) Anadolu kazaskeri, şeyhülislam ve Konya Bedesteni’nin banisi.

Isparta’da doğdu. Doğum tarihi bilinmemektedir. Mehmet Efendi adında fakir bir zatın oğludur. İlk tahsilini müteakip Bursa’ya giderek orada Mevlâna Rükneddin Efendi’de okudu. İcazetini aldıktan sonra, Kanuni Sultan Süleyman’ın yakınlarından Bursalı Mustafa Ağa adındaki bir zatın tavassutu ile bazı medreselerde müderrislik yapıp, Bursa kadılığına getirildi (927/1520). 929/1522’de İstanbul kadısı oldu. Aynı yıl Anadolu Kazaskerliğine getirildi. On dört yıl bu görevde kaldı.

Aslında dürüst bir insan olmasına rağmen, hasımlarının asılsız bazı dedikoduları sebebiyle 944/1537 yılında görevinden azledilerek emekliye sevk edildi. Bu arada hac görevini ifa etti. Hac dönüşü şeyhülislâmlığa getirildi (949/1542). Osmanlı Döneminin on ikinci şeyhülislamıdır. Bu görevinin kısa sürmesi sebebiyle “şeyhülislam” unvanından çok “Kazasker Kadri Efendi” unvanıyla anıldı. 950/1543’te rahatsızlığı sebebiyle görevinden ayrıldı.

Aynı zamanda şair olan Kadri Efendi, şiirlerinde “Kadrî” mahlasını kullandı. Fetvalarından oluşan Fetevâ-yı Kadriyye isimli bir kitabı ile bir risalesi vardır.

Kadri Efendi, 1538 yılında -sonradan yıkılarak yerine Sanat Mektebi yapılan- Bedesten* ile bedesten çevresindeki Kazasker çeşmelerini yanı sıra pek çok dükkân ve oda yaptırdı.

On beşinci Osmanlı şeyhülislamı Hamit Mahmut Efendi’nin de hocası olan Kadri Efendi, 1548 yılında Bursa’da vefat etti. Kabri, yaptırdığı mescidin haziresindedir.

Kadri Efendi’nin, Konya’da bu kadar eserinin bulunması onun Konya ile bir irtibatını göstermekle birlikte bu durumu izah edici herhangi bir belge mevcut değildir.

MEHMET ALİ UZ

BİBLİYOGRAFYA

  • KŞS (Sak), 2003, 407-408, 409; Taşköprüzade, Şekaik, 1989, 442; Dağlıoğlu, 1948, 12; İlmiye Salnamesi, 1314, 361; Altınsu, 1972, 24, 35; Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, 1988, III/II, 453; Baş, 2011; Konyalı, Konya Tarihi, 1964, 1130.