KERİMÜDDİN KARAMAN BEY

(ö. 1263 [?]) Karamanoğulları Beyliği’nin kurucu beylerinden.

Karaman Bey’in dedesi Oğuz beylerinden Saadeddin Bey, babası Nure Sufi diye anılan Nureddin Bey’dir. Karaman Bey, babası Nure Sufi’nin ölümünden sonra boyları etrafında toplayarak topraklarını genişletti. Çok cesur ve asker yaratılışta olan Karaman Bey, hâkim olduğu bölgenin dağlık, Selçukluların da Moğol nüfuzu altında olmasından dolayı serbest hareket ediyor ve hızla güçleniyordu. Kilikya Ermenilerinin elinde bulunan Ermenek, Mut, Gülnar, Mara ve Silifke taraflarına sürekli akınlar düzenleyip, buraları zaptederek, “Ermenek Beyi” unvanını aldı.

Selçuklu Sultanı IV. Kılıçarslan, Karaman Bey’in bu başarılarından çekinerek, kendisine karşı bir faaliyette bulunmaması için, fethettiği yerleri kendisine ikta olarak verdi. Kardeşi Bonsuz’u da Konya’ya getirterek onu da candar unvanıyla sarayında istihdam etti.

Selçuklu sultanı ile tesis edilen bu iyi münasebetler çok uzun sürmedi. Karaman Bey, Selçuklu taht mücadelesinde Sultan IV. Kılıçarslan’a karşı kardeşi II. İzzeddin Keykavus’u destekledi. Yapılan savaşta, Moğol güçlerini yanına alan Kılıçarslan, kardeşini mağlup ederek, onun Rum İmparatorluğuna sığınmasına sebep oldu (1260). Bu savaştan sonra sultan, Larende’nin yönetimini kendine bağlı beylerden Hacı Beğler’e verdi. Fakat Karaman Bey, ani bir baskınla Larende’yi ele geçirerek Hacı Beğler’i öldürdü. Sultan Kılıçarslan, hem isyan ettikleri hem de kardeşi İzzeddin Keykavus’u destekledikleri için Antalya, Alaiye ve Denizli bölgesindeki Türkmenlerin üzerine Muinüddin Pervane komutasında Selçuklu ve Moğol askerlerini göndererek, Türkmen beylerinden Mehmet ve İlyas beyleri öldürttü. Bu olaydan çok müteessir olan Karaman Bey, hem Moğolları Anadolu’dan çıkarmak hem de Kılıçarslan’ı tahttan indirerek İzzeddin Keykavus’u yeniden tahta geçirmek maksadıyla yanında kardeşleri Zeynelhac ve Bonsuz da olduğu hâlde 20.000 kişilik bir orduyla 1261 yılı başlarında Konya üzerine yürüdü (II. İzzeddin Keykavus’u destekleyen Konya halkı ve ileri gelenleri de bu yürüyüşü desteklemişlerdir). Muinüddin Pervane komutasındaki Moğol destekli Selçuklu ordusuyla Gevale Kalesi civarında yapılan savaşta Karaman kuvvetleri mağlup oldu. Karaman Bey sağ kurtulurken, kardeşleri Zeynelhac ve Bonsuz esir edilerek Konya Kalesi’nde idam edildiler.

Bir rivayete göre Ermeni Krallığı ile yaptığı bir savaşta aldığı yaralar yüzünden 1263 yılında vefat eden Kerimüddin Karaman Bey’in mezarı, Ermenek ilçesine bağlı Balkusan (Balkasun) köyündedir. Türbesi, oğlu Mahmut Bey tarafından yaptırılmıştır.

ALAATTİN AKÖZ

BİBLİYOGRAFYA

  • Tekindağ, 1977; Ünal, 1986; Kramers, 1977; Uzunçarşılı, Beylikler, 2011; Aksarayî, Müsameretü’l-ahbar, 2000; Sümer, 2001; Yavuz, 2010.