GÜLBAHÇE KARA KEMAL MEZARLIĞI

Tarihî bir mezarlık.


Meram’a bağlı Gülbahçe Mahallesi’ndedir. Yamuk planlı mezarlık, 6.000 m²lik bir alanı kaplamaktadır. Mezarlığın çevre duvarları moloz taşlarla örülmüştür. Kuzeybatısında tek bir giriş kapısı bulunmaktadır. Yakın geçmişte Büyükşehir Belediyesi Mezarlıklar Müdürlüğü tarafından köklü bir düzenlemeye tabi tutulan mezarlık hâlen defne açıktır.
Tarihî mezar taşlarında kullanılan malzeme Sille ve Gödene taşları ile mermerdir. Mezar taşlarında kemer formu olarak daha çok sivri kemer tercih edilmiştir. Bunun yanı sıra değişik tepelikler ve nadir de olsa sarıklı başlıklar görülmektedir. Bazı mezarların hem baş hem ayak taşı, bazılarının ise yalnız baş taşı mevcuttur. Bunlar genellikle doğrudan toprağa yerleştirilmiştir. Mezar taşı kitabelerinde yazı çeşidi olarak sülüs ve muhakkak hat tercih edilmiş, bu yazılar kabartma tekniğinde yazılmıştır. Bazı mezar taşlarında yazılar kartuş içerisine alınmıştır. Mezar taşlarında süsleme görülmemektedir. Ayrıca mezarlıkta üzerinde yazı bulunmayan kabaca şekillendirilmiş mezar taşları da bulunmaktadır.
Cumhuriyet Dönemi mezar taşlarında ise mermer ve beton malzeme kullanılmış, hem baş hem ayak taşının bulunduğu çerçeveli mezar tipi tercih edilmiştir. Baş taşlarında daha çok güneş kursu biçimli tepelik, ayak taşlarında ise, sivri kemer ve üçgen alınlık görülmektedir. Yazılar kazıma tekniğindedir. Süsleme olarak ayak taşlarında stilize servi motifi görülür.
Mezarlığın kuzeydoğu köşesinde Zahrüddin Ali Türbesi yer almaktadır. Kerpiçten yapılan türbe, günümüzde kırma çatıyla örtülerek üzeri çinko ile kaplanmıştır. Kare planlı yapının altında beşik tonoz örtülü cenazelik kısmı bulunmaktadır. Türbenin içinde yer alan Zahruddin Ali’ye ait mermer sandukanın iki tarafına sülüs hatla Ayet-el-Kürsi yazılmıştır. Sandukanın ayakucunda ise Zahrüddin Ali’nin ölüm yılı olan 682/1283 tarihi yazılıdır. Bu sebeple türbe XIII. yüzyılın sonlarına tarihlendirilebilir. Yapıda herhangi bir süsleme bulunmamaktadır.
Vakıflar Genel Müdürlüğü arşivindeki bir vakfiyede türbenin bulunduğu mevkiinin Selçuklular Döneminde lâle yetiştirilen önemli bir yer olduğunun belirtilmesi bu bölgenin Selçuklular zamanından beri kullanıldığını göstermektedir. Buraya XIII. yüzyılın sonlarına doğru bu türbenin yapılması üzerine, türbe çevresinin mezarlık olarak kullanılmaya başlandığı düşünülebilir. Ancak mezarlıktaki incelemelerimiz sırasında en erken tarihli mezar taşının 1208/1792 yılına ait olduğu görülmüştür. Mezar taşlarının büyük çoğunluğu da XIX ve XX. yüzyıllara aittir. Selçuklu ve Beylikler dönemleri mezar taşlarıyla karşılaşmak ise mümkün olmamıştır. Muhtemelen bu dönemin taşları toprak altında kalmış ya da yeni mezarlar açılırken ortadan kaldırılmıştır.
 

Gülbahçe Kara Kemal Mezarlığı

HACER KARA

BİBLİYOGRAFYA

  • Kara-Danışık, 2005, 372; Konyalı, Konya Tarihi, 1997, 781; Karpuz, Envanteri, 2009, I/480.