GÜNEYSINIR

Güneysınır bölgesinde bulunan höyükler ve çevrelerindeki bazı köylerde topraktan yapılmış çanak, çömlek ve madenden yapılmış eserler bulunması, Güneysınır ve çevresinin tarih öncesi devirlerden bu yana iskân yeri olarak kullanıldığının delilidir. İlk çağın önemli yerleşim yerlerinden Çatalhüyük’e, yine antik çağın en önemli yerleşim yerlerinden Isauria ve Lycaonia’ya yakınlığı Güneysınır ve çevresinin önemli bir noktada olduğunu göstermektedir. Özellikle tarih öncesi devirlerden kaldığı düşünülen Güdelesin ve Gavur höyüklerinin tarihi ile ilgili henüz tam bir çalışma yapılamamıştır. Bu höyükler muhtemelen eski çağa ait önemli verileri muhafaza etmektedir.

Bilge Umar’ın, Elmasun adının etimolojisini Hititler öncesi Anadolu’ya hâkim olan Luwi diline dayandırması, bölgede Luwiler Döneminde toplumsal hayatın başladığını gösterir. Luwiler Döneminden sonra bu coğrafya Hitit hâkimiyetine, daha sonra Frig idaresine girmiştir.

MÖ IV. asrın ikinci yarısında İskender’in idaresine, daha sonra da Bergama krallarının eline geçmiştir. III. Attalos’un ölümünden sonra bölge Roma İmparatorluğu topraklarına dâhil edilmiştir.

Uzun bir dönem Doğu Roma’nın hâkimiyetinde kalan bölge VII. asırdan itibaren Arap ordularının akınlarına maruz kalmıştır. Türklerin bölgeye gelmeleri ise XI. yüzyılın ikinci yarısında hız kazanan Türkmen liderlerinin akınları esnasında olup, bölgenin fethi ise 1075 yılından önce gerçekleşmiştir. Selçuklu akınları sırasında ve daha sonra Moğol istilası sonrasında bölgeye birçok Oğuz boyu göç etmiştir. Bunlar Bozok, Avşar, Karakeçili, Tekeli boylarından olup, bunlar Osmanlı Dönemi kayıtlarında daha genel olarak Türkmen ve Yörük olarak adlandırılmıştır.

Bu şekilde başlayan Türk hâkimiyeti Türkiye Selçukluları ve Karamanoğullarıyla devam etmiştir. Bölge ilk defa I. Murat zamanında kısmen Osmanlıların eline geçtiyse de Osmanlı-Karamanlı çekişmesi sebebiyle sık sık el değiştirdi. Osmanlılar bu bölgeyi ancak Fatih zamanında tam olarak ele geçirdiler. XVI. yüzyıl başında Osmanlılar tam anlamı ile bölgede hâkimiyetlerini kurarak Karaman eyaletinin sınırları içinde Belviran* adı ile bir kaza kurmuşlardır. Bu bağlamda Karaman eyaleti sınırları içinde yer alan Belviran kazası ve bağlı olduğu sancağın sınırları değişkenlik gösterir. Belviran, Karaman Osmanlıya bağlandıktan sonra 922 (1516-17) ve 929 (1522-23) yıllarında sancak statüsünde bulunan Karaman sancağına bağlanmıştır (Cengiz, 2009, 139). Ancak bu tarihten sonra Karaman, Konya’ya bağlı bir kaza hâline dönüştürülünce, Belviran da Konya sancağına bağlı bir kaza olmuştur.

Öyle anlaşılıyor ki, Osmanlılar, Karamanoğullarının idari birliğini bozmak için, idari taksimatta önemli değişiklikler yapmışlardır. Önceden Karaman’a bağlı olan Belviran ve Aladağ kazalarını Konya sancağına, Bozkır nahiyesini Beyşehir livasına bağlamışlardır. Osmanlılar bu değişiklikleri yaparlarken bölgenin coğrafi yapısını tarihî yol, dağ göl ve ovaları göz önünde bulundurmuşlardır. Bu sosyal ve idari düzenleme 1864’te Vilayet Nizamnamesi’nin yürürlüğe girmesine kadar sürmüştür. Bu iyeni idari düzenlemeyle beraber birçok kaza gibi Belviran da nahiye statüsündedir. Nitekim 1868 yılı salnamesine göre Karaman’a bağlı olan Belviran’ın, Hadim ve Bozkır gibi bir nahiye olduğu anlaşılmaktadır. 1876 tarihli İdare-i Nevahi Nizamnamesi’yle Konya’nın idari taksimatında değişiklik yapılarak Hadim kazasına bağlı Aladağ, Karaman’a, Karaman’a bağlı bulunan Belviran nahiyesi Bozkır’a bağlanmıştır. Şu an Güneysınır ilçesine bağlı Habiller ve Sarı Hacı köyleri Aladağ nahiyesine bağlı bulunurken diğer kasaba ve köyler Belviran nahiyesine bağlı bulunmakta idi.

XX. asrın başlarından itibaren tekrar bir idari düzenleme yapılarak Konya merkeze bağlı sekiz nahiyeden biri de Dinek olmuştur. Bu nahiyeye ise Belviran nahiyesinin ova kısmı bağlanmıştır. 1923 tarihli kaynakta bugün Güneysınır ilçesi içerinde yer alan şu yerleşim yerleri Dinek nahiyesine bağlanmıştır: Karasınır, Elmasun, Armusun, Ayas, Mehmet Ali, Örenboyalı, Kurukavak köyleri (Doktor Nazmi, 2009, 11, 119-127). Bu kayıtta Dorla köyünün adı zikredilmemekle beraber muhtemelen bu köy de Dinek nahiyesine bağlı idi. Diğer geri kalan köyler Belviran ve Aladağ’a bağlılığa devam etmiştir. 26 Haziran 1926 tarihinde çıkarılan bir kanunla Çumra nahiyesinin ilçe olması üzerine Dinek nahiyesi ve buraya bağlı köyler Çumra’ya bağlanmıştır. Ancak bu dönemde Dinek nahiyesi ve çevresi askerî ve adli işler bakımından Bozkır’a bağlılığını sürdürmüştür.

Güneysınır ilçe merkezini oluşturan iki köy 1955 yılında Çumra’ya ait Karasınır ve Güneybağ (Elmasun) kasabaları hâline getirilmiştir. Bu iki kasaba 9 Mayıs 1990 tarihinde birleştirilerek Güneysınır ilçesini oluşturmuşlar, Güneybağ ve Karasınır ise ilçenin iki mahallesini oluşturmuştur. Bu tarihten günümüze kadar ilçenin sosyal, kültürel ve iktisadi yapısında önemli değişiklikler vuku bulmuştur.

III. İDARİ DURUM

İlçede idari teşkilatların yanında daha önce adliye teşkilatı da varken, Türkiye genelinde küçük yerleşim yerlerindeki adliye teşkilatlarının kapatılması kararı ile ilçedeki adliye teşkilatı da kapatılmış; ilçe adli yönden Çumra ilçesi adliyesine bağlanmıştır.

Güneysınır Kaymakamları

Günümüze kadar ilçede görev yapan kaymakamlar görev yaptığı tarihler itibarıyla aşağıdaki gibidir:

Selami Uzun (1990-1991)

Abdurrahman Savaş (1992-24.08.1994)

Hikmet Dengeşik (14.09.1994-26.09.1996)

Hasan Göç (01.10.1996-18.08.1998)

Mehmet Türköz (19.08.1998-30.09.2001)

Aydın Erdoğan (30.09.2001-07.11.2002)

Hüseyin Engin Sarıibrahim (26.08.2003-24.05.2004)

Kürşat Özdemir (25.05.2004-04.10.2005)

Sibel Tursun (17.04.2006-02.01.2007)

Ahmet Turhan (03.01.2007-16.07.2007)

Tekin Erdemir (16.07.2007-16.10.2007)

Ömer Faruk İlhan (07.11.2007-11.04.2008)

Duran Eryılmaz (11.04.2008-06.08.2010)

Mustafa İlhan (16.08.2010-20.02.2011)

Mehmet Halis Aydın (20.02.2011-17.08.2012)

İbrahim Bayır (28.08.2012-25.07.2015)

Orhan Yalınız (25.07.2015-…)

Güneysınır Belediye Başkanları

İlçede görev yapan belediye başkanları üç başlık altında toplanabilir. Bunlar ilçe olmadan önce Karasınır ve Güneybağ kasabalarında görev yapan belediye başkanları, ilçe belediye başkanları ve ilçeye bağlı kasaba belediye başkanlarıdır.

a) İlçe Olmadan Önceki Belde Belediye Başkanları

Güneybağ Belediye Başkanları

Mustafa Aytekin (1955-1956)

Hasan Selek (1956-1959)

Sefer Aslan (1959-1960)

Ahmet Bağcı (1963-1973)

Sadettin Uysal (1973-1977)

Muammer Akyüz (1977-1979)

Sadettin Uysal (1979-1980)

İ. Hakkı Günay (1980-1984)

Durmuş Özcan (1984-1989)

Halil Çelik (1989-1990)

Karasınır Belediye Başkanları

Derviş Demirci (1955-1957)

Hasan Şirin (1957-1960)

Abdullah Helvacı (1963-1968)

Durmuş Kesek (1968-1973)

Mehmet Yakıcı (1973-1980)

İhsan Ertem (1980-1984)

Mehmet Yakıcı (1984-1989)

Mehmet Özkilisli (1989-1990)

b) İlçe Belediye Başkanları

Mehmet Yakıcı (1990-1999)

Şaban Önal (1999-2004)

Zeynel Abidin Şanlı (2004-2009)

Ahmet Demir (2009-2014)

İsmail Özcan (2014-…)

c) Belde Belediye Başkanları

Aydoğmuş

Hasan Şimşek (28.04.1999-05.04.2009)

Mustafa Gebeş (2009-2014)

Alanözü

Ali Türedi (28.04.1999-05.04.2009)

Durmuş Ali Küçükkara (2009-2014)

IV. SOSYAL DURUM

İlçe merkezinde eski mahalledeki binalar taş, kerpiç ve tuğladan yapılmış, genelde çatılıdır. Eski binalar taştan yapılıp düz damlı olmakla beraber son yıllarda çatıya dönüştürme çalışmaları yoğunlaşmıştır. Yeni mahalle olan Mevlâna ile diğer mahallelerin kenar çevrelerinde betonarme bahçeli veya apartman şeklinde çok katlı evler yapılmıştır.

İlçe merkezi ve köylerde yaşayan nüfus yaşlı olup buralarda tipik Anadolu hayat tarzı göze çarpar. Genelde ilçede tarım ve hayvancılıkla uğraşıldığından ilçe merkezi ve kasaba ve köylerinde yaşam çok sakin olup köy yaşantısına benzemektedir. Son yıllarda ilçe genelinde çok sayıda gencin gurbete gitmesi sonucunda nüfus azalmaktadır. Meslek yüksek okulunun açılmasıyla ilçeye öğrenim görmek için dışarıdan gelen öğrenciler toplumsal hayattaki geleneksel yapıyı az da olsa değiştirmekte ve ilçeye canlılık katmaktadır.

İlçede üç çay ve iki çocuk bahçesi bulunmaktadır. İlçe halkının çoğunun Konya, Karaman ve Çumra ile ailevi bağlantıları vardır. Ayrıca ilçe merkez ve köylerinde yaşayan halkın çoğunun Avrupa ülkeleri ile ilişkisi vardır. Almanya, Hollanda, Belçika ve Suudi Arabistan’da çalışanlar azımsanmayacak kadar çoktur. 1994 yılından buyana zaman zaman ilçede birlik ve dayanışma şenlikleri yapılmaktadır.

İlçede bir devlet hastanesi, iki sağlık ocağı ile beş sağlık evi bulunmaktadır. 1995 yılından 2002 yılına kadar sağlık ocağı hüviyetindeki hastane, bu yıldan itibaren Vali İhsan Dede Hastanesi olarak faaliyetlerini sürdürmektedir. İki katlı olan hastane, 25 yatak kapasitelidir. 8 doktor, 1 hastane müdürü, 3 ebe, 6 hemşire, 4 sağlık memuru, 1 laboratuar ve 1 röntgen teknisyeni, 2 şoför, 1 hizmetli ve 6 şirket işçisinin görev yaptığı hastane, yılda ortalama 35.000 kişiye sağlık hizmeti vermektedir.