Memeli hayvanların kemiriciler (Rodentia) takımından olan Konya avurtlağı, sadece Konya’da yaşayan endemik bir alttürdür. Daha çok seyrek, otluk alanlarda, ekili ya da ekili olmayan tarlalarda, yüksek yaylalardaki yumuşak topraklarda yaşayan bu kemirici memeli türü, bozkır veya step alanların hayvanıdır. Toprak içerisinde dehlizler açarak yer altında hayatını sürdürür. Kışın hibernasyona (kış uykusu) yatar. Bu sürede, yaz mevsiminden toplayıp depoladığı tahılları ve bitki yumrularını yiyerek beslenir. Genellikle bitkisel beslenen Konya avurtlağı, bulduğu zaman solucan ve böcek gibi hayvanları da yer.
Günün büyük bir bölümünü uyuyarak geçiren Konya avurtlağı, yarı karanlık ve sakin hayatı seven bir hayvandır. Akşama doğru uyanarak gece saat 24.00-01.00’e kadar faaliyet gösterir. Kavgacı bir türdür. Gereksiz egzersizlerden hoşlanan bu kemirici türü, hareketli ve oyuncu bir hayvandır.
Konya avurtlağı tombul yapılı bir kemiricidir. Kesici dişleri iyi gelişmiştir. Boyu, ergin dönemde 16-18 cm kadardır. Kuyruk uzunluğu 2 cm, ağırlığı ise 100-150 gramdır. Kulakları ve kuyruğu küçüktür. Yapağımsı bir kürke sahiptir. Sırt tarafı açık kahverengi veya grimsidir. Karın, boyun ve yanakları beyaz renklidir. Kulakların gerisinde, kulakta ve omuzda siyah-kahverengi lekeler mevcuttur. Ayaklarının üzeri küçük ve beyaz kıllarla örtülüdür. Burun kısımları küt olan Konya avurtlağının, dudaklarının dibine açılan ve arkaya doğru omuza kadar uzanabilen yanak keseleri vardır. Bu keseler besinle doldurulduğu zaman hayvanın başı iki kat büyüklüğüne ulaşır.
Konya avurtlağı, mart ayından ekime kadar çoğalır. Yaz mevsimi boyunca üç defa bir araya gelen dişi ve erkek avurtlaklar, üç-dört günde bir 30-40 dakika kadar çiftleşirler. Gebelik süreleri 16-18 gündür. Her seferinde 8-10 kadar, kör ve çıplak olan yavrularını doğururlar. Bazen 13 kadar yavru doğurdukları da görülmüştür. Yeni doğan yavrular ilk birkaç gün yanak keselerine de alınabilir. Yavrular iki-üç ayda erginleşirler. Ömür süreleri de iki-üç yıl kadardır.
Konya avurtlağı kolay ürediği ve popülasyon yoğunluğu yeterli olduğu için şimdilik tehlike altında değildir. Ancak, evlerde süs hayvanı olarak da yetiştirilen ve endemik bir alttür olan bu hayvanın tabii popülasyonlarının korunması ve soyunun kirletilmemesi gerekmektedir.
İlk defa Prof. Dr. Bahtiye Mursaloğlu tarafından 1976 yılında Konya’dan toplanmış ve Hz. Mevlâna’ya izafeten tür epitetine “mevlevi” kelimesi eklenerek bilim dünyasına tanıtılmıştır.
Konya avurtlağı
