PAPATYA

Konya ili sınırları dâhilinde bazı endemik türleri yetişen bir kır bitkisi.

Papatya, papatyagiller (Asteraceae) familyasında sınıflandırılan Anthemis, Matricaria, Bellis, Leucanthemum ve Tripleurospermum gibi farklı cinslerden bitki türlerinin ortak adıdır. Halk arasında spazm çözülmesinde, gaz ve âdet sancılarının giderilmesinde faydalı olduğu ifade edilen papatyanın, Konya ili sınırları dâhilinde yetişen iki endemik türü tespit edilmiştir. Bunlar:

Anthemis Fimbriata (Saçaklı Papatya)

Dik ya da sürünücü, seyrekçe basık pubeskent tüylü, tek yıllık bitkidir. Gövde tabandan dallı olup, 40 cm’ye kadar uzar. Yapraklar iki pinnatisekt, 1,5-3 cm, oblong veya oblanseolat, şeritsi parçalı, yaklaşık 0,5 mm genişliğinde, aküttür. Kapitula (başçık) radiyat, pedunkul hafifçe kalınlaşmıştır. İnvolukrum 0,75-1 cm genişliğinde; iç fillariler oblong-spatuleyt, dış fillariler ovat, darca koyu marjinli, uçta akümineyt, uçta hyalin veya zarımsıdır. Resaptakulum konik; paleya oblanseolat, kısaca akümineyttir. Ray çiçekler yaklaşık on iki; ligül 5-7,5 mm’dir. Akenler (meyve) obkonik, 2 mm kadar, karemsi bölmeli, hemen hemen kaburgasız, koyu kahve veya saman renkli; aurikil 0,5-0,75 mm, saçaklıdır.

Çiçeklenme mayıs, haziran aylarında gerçekleşir. Bitki temmuz ve ağustos aylarında ise meyveye geçer.

Kireçtaşı yamaçlar, step ve ekili alanların yamaçlarında 300-1350 m yükseltilerde yayılış gösterir.

İlk kez 1800’lü yıllarda Peronin isimli araştırmacı tarafından C4 Konya, tip lokalitesinden toplanan ve sonra 1875 yılında Edmond Boissier (1810-1885) isimli ünlü İsviçreli botanikçi tarafından bilim dünyasına sunulan ilginç bir papatya türüdür.

Bitki E. Medit. Fitocoğrafik Bölgesi için endemiktir. IUCN ölçütlerine göre bu tür, “VU [zarar görebilir]” kategorisinde değerlendirilmiştir.

 

Anthemis Pauciloba Var. Microstephana (Pürçüklü Papatya)

15-45 cm boyunda, dik ya da sürünücü gövdeli, basık grimsi gümüşvari veya sarımsı ipeksi tüylü, depo kök ihtiva eden çok yıllık bitkidir. Basit veya genellikle tabandan dallıdır. Yapraklar genellikle değişik biçimlerde parçalanmıştır. Kapitula (başçık) radiyat veya disk biçimindedir. Involukrum 1-1,5 cm genişliğinde, fillariler ovat-lanseolat, yünümsü sık tüylüdür. Ligül çiçekler sarı, 10-30, 2-7,5 mm uzunluğunda, disk çiçekler 2,5-3 mm’dir. Akenler (meyve) köşeli, kaburgalı, saman renklidir.

Çiçeklenme mart-nisan aylarında gerçekleşir. Bitki temmuz ayı süresince meyveye geçer. Kireçtaşı kayalık ve yamaçlarda 600-1600 m’de yayılış gösterir.

Bu tür ilk kez C4 Konya, Koraş mevkisinden ünlü alman botanikçi Siehe tarafından toplanmış ve daha sonra 1975 yılında Grierson isimli bilim adamı tarafından Edinburgh Royal Botanical Garden dergisinde yeni bir papatya türü olarak yayımlanmıştır.

Yaprak özelliğine işaretle birkaç bölmeli epithet adıyla (pauciloba) anılan bir papatya türüdür.

Bitki E. Medit. Fitocoğrafik Bölgesi için endemiktir. IUCN ölçütlerine göre bu tür “LR [düşük riskli]” kategorisinde değerlendirilmiştir.

TUNA UYSAL

BİBLİYOGRAFYA

  • Davis, 1975; Ekim vd., 2000.