HACI VEYİS CAMİİ

Son dönem Osmanlı eseri.

Karatay’a bağlı Dolap Cami Mahallesi’nde, Aslanlı Kışla Caddesi üzerinde, Mevlâna Dergâhı’nın güneydoğusunda yer alan cami, XIX. yüzyılda yaptırılmıştır. Alçak bir çevre duvarı ile yoldan ayrılan cami, geniş bir avlunun ortasında yer almaktadır.

Moloz taşlarla yığma tekniğinde inşa edilen cami, dört bölüm hâlinde düzenlenmiş son cemaat yeri, mihraba dikey yönde uzanan harim ve son cemaat yerinin batı cephesine bitişik olarak yapılmış tek şerefeli minareden oluşmaktadır. Dıştan dışa 15,80x22,30 m ölçülerindeki dikdörtgen biçimli yapının beden duvarları 1,20 m kalınlığındır.

Son cemaat yeri, ikisi doğu ve batıdaki duvarlara yakın olarak yerleştirilmiş beş adet ahşap direkle dört bölüme ayrılmış ve üzeri alttan çakmalı düz tavanla örtülmüştür. Restorasyon öncesinde ahşap direklerin yerinde bulunan, taş direklerin birbirlerine bağlanmasında yarım daire kemerler kullanılırken; restorasyonda taş direkler ve kemerler ortadan kaldırılarak doğu-batı doğrultusunda uzanan ahşap bir kirişe yer verilmiştir. Harime açılan iki pencerenin arasında yüzeysel bir niş ve dört kademeli bir kavsaradan ibaret mihrabiye yer almaktadır. Son cemaat yerinin doğusundaki duvarda altlı üstlü iki pencere, batısında minarenin girişi yer almaktadır. Kaidesi kesme taş malzemeden, üst kısmı tuğladan yapılan minare, testere dişli bir kaide ile geçilen geometrik geçmelerden oluşan panolarla sınırlandırılmış tek şerefeye sahiptir.

Son cemaat yerinin güney duvarının batı köşesine yakın olarak yapılmış düz atkılı çift kanatlı kapıdan geçilerek harime girilmektedir. Mihraba dikey yönde uzanan harim, mihrap duvarına paralel iki kirişle birbirine bağlanan dört ahşap sütunla taşınan bir üst örtüye sahiptir. Harimin üzeri içte, alttan çakmalı tavan; dışta, kırma çatı ile örtülüdür. Özgün hâlinde düz damlı olan cami, 1949-1950’de Hacı Veyiszade Mustafa Efendi (Kurucu) tarafından onarılmış ve bu onarım sırasında üst örtü kırma çatı olarak yenilenmiştir.

Harimde düz atkılarla geçilen alt ve üst kat pencerelerine yer verilmiştir. Caminin mihrap cephesinde iki alt, beş üst; batı cephesinde dört alt, dört üst; doğu cephesinde üç alt, üç üst ve kuzey cephesinde de altta iki olmak üzere toplam yirmi beş pencere yer almakta olup, pencerelerin hepsi içten dışa doğru şevli olarak yapılmıştır.

Bütünüyle taş malzemeden yapılan mihrap, yarım daire planlı bir niş ve bu nişi çevreleyen sade bordürler ile kare taşlardan altı kademe hâlinde düzenlenmiş üçgen tepelikten oluşmaktadır. Ahşap minber ve güneybatı köşedeki kürsü yenidir.

Harimin kuzeyinde dört ahşap direkle taşınan mahfil katı bulunmaktadır. Eskiden girişi son cemaat yerinden sağlanan, ancak günümüzde girişin doğusunda kuzey beden duvarına bitişik bir merdivenle ulaşılan mahfilin ortasında mihraba doğru çıkıntı yapan bir köşk bölümü bulunmaktadır.

Hacı Hasan, Kenan Dede Yanık, Polatlar Hatıp ve Mecidiye camileri gibi Konya yöresinde yaygınlık gösteren ahşap direkli ve ahşap kirişlemeli üst örtülü olarak inşa edilen Hacı Veyis Camii, son yıllarda restore edilmiş olup, hâlen ibadete açıktır.

Hacı Veyis Camii

MUSTAFA ÇETİNASLAN

BİBLİYOGRAFYA

  • Karpuz, Envanter, 2009, I/159-161; Altun, 2009, 44-47; Konya Envanteri, 2010, 136-137.