ATÇILIK

Konya Halk Kültüründe Atlar

Konya bozkırında atlar, deri/ kıl renklerine (donlarına) göre “doru, kestane doru, kır, bakla kır, demir kır, al, yağız (siyah), kula (çok açık kahverengi, bej)” adlarıyla anılırlar. Atlar yaptıkları işe göre de koşum atı ve binek atı olmak üzere ikiye ayrılır. Binek atları da binek ve yarış atı ile rahvan at olmak üzere üç çeşittir. Bunlardan rahvan, koşmadan çok hızlı yürüyebilen, binicisini yormadan uzak mesafeler kat edebilen attır. Konya’da çok sevilip tutulan bu atlar için: “Yürürken üstünde dökmeden kahve içilir” derler.

Binek atlarına koşulan eyerler üç çeşit olur. Bunlar Osmanlı ve Çerkez eyeri ile İngiliz kaltağıdır. Osmanlı eyerlerinin halısı genellikle Sille’de dokunurdu. Çerkez eyerini Kafkaslardan göçen Çerkezler getirmişti. Bunlar kuştüyü minderli rahat eyerlerdi. Ordunun kullandığı halısız veya mindersiz sert deri eyerler de İngiliz kaltağı olarak nitelenmiştir.

Konya’da at tercihi için: “Alma alı Sat yağızı Besle kırı Bin doruya” kabulü şiirsel olarak ifade edilirdi.

At sevgisi üzerine Konya’da bir de türkü yakılmıştır. Bu türküde at türleri ile nitelikleri bir bir sayılmıştır.

 

Atlar Türküsü

 

Gır at da dir ki ben atların başıyım

Ağalar elinde gezer taviz guşuyum

Issız viranede can gurtaran kişiyim

 

Topların sesini duydukdan giri

Üzengi böğrüme değdikden giri

 

Yağız at da dir ki bağlaman beni guruya

Üstüme binen yiğidi Allah goruya

Gidersem ileri dönmem geriye

Bir kere başımı goydukdan giri

 

Topların sesini duydukdan giri

Üzengi böğrüme değdikden giri

 

Dor’at da dir ki ben donumu satarım

Üsdüme binen yiğidi alır atarım

Başım sıkıya gelirse ezderhayı yıkarım

 

Al at da dir ki nece olur hâlimiz

Cinsimizden çatal olur dilimiz

Girersek gavgaya çıkar ölümüz

 

Topların sesini duydukdan giri

Üzengi böğrüme değdikden giri

 

Gula at da dir ki at goymadım goğuşta

Ne onbaşıda ne de çavışda

Ne düğünde ne de bayramda

 

Topların sesini duydukdan giri

Üzengi böğrüme değdikden giri

 

Kötü gısırak da dir ki

Ağamı öldürür ganını içerim

Yönün samanlığa döndükden giri

SEYİT KÜÇÜKBEZİRCİ

BİBLİYOGRAFYA

  • Küçükbezirci, 2006b