ILGIN

Şeyh Bedreddin (Sadeddin İsa) Türbesi

Halk arasında Seyfeddin İsa ve Sadedin İsa adlarıyla anılan türbe, Ilgın ilçe merkezinin doğusundaki Ulu Mezarlık’ın yakınında bir bahçe içerisinde yer almaktadır. Giriş kapısı üzerindeki dört satırlık Selçuklu sülüsü ile yazılmış Arapça kitabeye göre türbe 685/1286-87 tarihinde Sadeddin İsa tarafından, Seyfeddin Emir Balaban adına yaptırılmıştır. İki katlı, kare bir kaide üzerinde sekizgen gövdenin, tuğla bir külahla örtülmesinden ibaret olan türbe geleneksel Türkiye Selçukluları kümbet özelliklerini yansıtmaktadır. Türbe inşasında moloz taş, kesme taş ve tuğla kullanılmıştır. Alt katın tamamı ile üst katın iç duvar cidarlarında moloz taş, kaide ve gövdenin iç ve dış kaplamasında kesme taş, kubbe ve külahta tuğla kullanılmıştır.

Cenazelik girişi, üst kat girişi ile aynı yönde (batı cephesinde) olup, mekâna giriş üst kata çıkışı sağlayan merdiven sahanlığı altına açılan, düz atkılı küçük bir kapı ile sağlanmaktadır. Kare mekânın doğu ve güney cephesinde birer, kuzey cephesinde ise ikişer adet pencere yer almaktadır. Örtüsü sivri kemerli, beşik tonozdur. Bu katın duvarları ve örtüsü sıva ile kapatılmıştır.

Türbenin ikinci katına, iki taraflı, yedişer basamaklı bir merdivenle çıkılmaktadır. Basık kemerli bir açıklıktan mekâna ulaşılmaktadır. Duvar yüzeyleri alt katta olduğu gibi sıva ile kapatılmıştır. İç mekân biri kuzey, diğeri doğuda yer alan iki pencere ile aydınlatılmaktadır. Kubbe örtülü mekân içinde sanduka tespit edilememiştir. Yapının süslemesi dış cephede yoğunlaşmaktadır. Dış cephe süslemesinde dikkat çeken en önemli birimlerden biri giriş açıklığı, diğeri ise kuzey penceresidir.

Üst kat giriş cephesi tamamıyla taç kapı düzenlemesine sahiptir. Basık kemerli giriş kapısı üç kademeli bordürlerle dikdörtgen çerçeve içerisine alınmıştır. En dış bordür birbiri ardına sıralanan yarım yıldız ve üçgen formlu motiflerle süslenmiştir. Orta bordürün yüzeyi boş bırakılmıştır. En içteki bordür ise kırık çizgilerin birbirini kesmesiyle oluşan altıgen, beşgen ve yıldız motifleriyle bezenmiştir. Kapı açıklığının üzerindeki kemer yüzeyi geometrik süslemeli olup, kilit taşına tam daire formlu, geometrik süslemeli rozet yerleştirilmiştir. Kavsara içerisinde mermer kitabe yer almaktadır. Giriş açıklığının iki yanında, bitkisel süslemeli başlıklara sahip, kaval silmeler şeklinde yükselen sütunceler bulunmaktadır.

Yapının kuzey penceresi, üstte istiridye kabuğu formlu alınlığa sahiptir. Bu formun üstünde geometrik süslemeli iki rozet bulunmaktadır. Pencerenin her iki yanında ise geometrik süslemeli çift sıra bordür yer almaktadır. Türbede geometrik ve bitkisel süsleme motiflerinin yanı sıra figürlü süsleme de görülmektedir. Kuzey penceresinin üstünde yüzü deforme olmuş, saçları örgülü, heykel görünümlü bir insan maskı dikkat çekmektir. Şeyh Bedreddin Türbesi planı, mimarisi, geometrik, bitkisel ve figürlü süslemeleri ile Türkiye Selçukluları Dönemi türbeleri içinde dikkate şayan bir eserdir.

NECLA DURSUN

BİBLİYOGRAFYA

  • Samur, 1992, 17-19; Tuncer, 1986, I/195; Boran, 2001; Karpuz, Envanter, 2009, III; Önkal, 1996, 155-158.