İPEK HALICILIĞI

İpek halı dokumacılığı.

İpek üretiminin oldukça karmaşık ve uzun bir tarihi vardır. Coğrafi konumu sebebiyle, eski çağlardan beri Doğu ile Batı arasında bir köprü olan Anadolu, İpek Yolu’nun en önemli kavşak noktalarından biri olmuştur.

Akşehir yaklaşık otuz yıldır Konya’da ipek halı üretiminde oldukça etkili konuma gelen dokuma merkezlerinden birisidir. Hereke uzantılı olarak başlayan üretim, neredeyse Hereke’yi geçecek seviyeye gelmiştir. Yıllık ipek halı üretim miktarının 500 metrekarenin üzerinde olduğu tahmin edilmektedir. Düğüm sıklığı dikkate alındığında ipek halı üretiminde yıllık 500 metrekarenin üzerinde bir üretim kapasitesi azımsanamayacak bir rakamdır.

İlçe merkezinde devam eden iki büyük atölyede üretim hızla devam ederken, evlerde de oldukça ciddi rakamlara ulaşan tezgâh sayısı ile ciddi bir dokuma merkezi hâlindedir.

İpek halılar desimetrekaredeki düğüm sıklığı sebebiyle oldukça ince kalitede halılar olduklarından germe tip tezgâhlarda dokunur. Germe tip tezgâhların günümüzde ahşap ve metal olanları vardır.

Konya Akşehir ipek halıcılığında klasik desenlerin de dışına çıkılmıştır. Dünyaca ünlü yabancı ressamların tabloları bire bir ipek halılara aktarılmaktadır. Ya da klasik desen kompozisyonlarının dışında özgün, farklı yeni desen denemeleri yapılmakta ve uygulanmaktadır.

Orta Asya’dan gelen ve Türkiye (Anadolu) Selçukluları tarafından geliştirilen rumiler, hatailer, özellikle Selçuklu kitap süslemelerinde sıklıkla görülen münhaniler, stilize çiçekler, geçmeler vd. Akşehir’de üretilen ipek halılarda sıklıkla görülür. Bununla birlikte, klasik saray halısı desenli Hereke tarzı kompozisyonların da çok ötesinde farklı desen karakteri taşıyan üretimler yörede oldukça yaygınlaşmıştır. Dönemlerinin meşhur pek çok yerli ve yabancı ressamının tablosunun bire bir ipek halıya uygulandığı, özgün tasarımların farklı normlarla aktarıldığı desenleri ile Akşehir ipek halıcılığı hızla bir marka hâline gelmektedir. Bilindiği üzere süslemede desenin en önemli ögesini motifler oluşturur. Dokumacılıkta, Türk üreticisi özellikle İslam sonrası edindiği anlayışla bezemede son derece etkili üsluplar meydana çıkarmıştır. Bu üslubun uzantısı olan desenler de Akşehir’de dokunmaktadır.

Yeni desen arayışlarının yanı sıra desimetrekaredeki düğüm sayısını ifade eden “kalite”de yeni arayışlar da sürmektedir. Klasik ipek halı kalitesi 100x100 iken son yıllarda desimetrekaredeki bu düğüm sayısını kat kat artıran farklı kalitelerde üretimlerle dünya pazarında rekabet şartları zorlanmaktadır.

Akşehir'de ipek halı dokumacılığı

AHMET AYTAÇ

BİBLİYOGRAFYA

  • Aytaç, 2008; a. mlf., 2010