Aşağı Hamam, Çarşı Hamamı, Ak Hamam, Hacı Ali Ağa Hamamı isimleriyle anılan bu hamam, Selçuklu ilçesi Sille-Ak Mahalle’de, Sille’nin Konya girişinde, Sille deresinin kuzey kıyısında yer alır. Çifte Hamam olarak inşa edilen hamamın kitabesi, binanın doğusundaki erkekler bölümünün giriş kapısı üzerinde bulunmaktadır. Bu kitabeye göre hamam, Hacı Ali Ağa tarafından R 1300 (1884) Temmuz ayında yaptırılmıştır.
Simetrik planlı hamam soğukluk, ılıklık, sıcaklık bölümlerinden oluşmaktadır. Soğukluk (soyunmalık) bölümleri arazinin izin verdiği imkânlar içerisinde yamuk olarak planlanmıştır. Soyunmalıklar, ortada iki dikdörtgen kesitli kâgir ayağın taşıdığı yuvarlak kemerli destek sırası ile bölünmüş iki sahınlı olarak planlanmıştır. Sahınların üzeri yuvarlak tonozlarla örtülmüştür. Soyunmalık bölümleri hamamın ana kütlesinden daha yüksek ve doğuya doğru taşkın olarak yapılmıştır. Bu taşan bölümün kuzeyine erkekler bölümünün giriş kapısı yerleştirilmiştir. Bu kapıdan giriş sahınlığına, oradan beş basamaklı bir merdivenle malık zeminine inilmektedir. Bu bölümün ortasında altıgen planlı havuz bulunmaktadır. Erkekler bölümü soyunmalığı güneye üç, doğuya iki pencere ile açılırken kadınlar bölümü sahınlığı güneye iki, batıya ise bir kapıyla açılmaktadır. Pencereler dıştan dikdörtgen biçiminde olup içte yuvarlak kemerli ve içe doğru genişleyen nişler şeklindedir.
Soyunmalık bölümüne açılan kapılarda birinden helâ ve tıraşlık mekânına, diğerinden ise ılıklık mekânına geçilmektedir. Ilıklık kare planlı olup üzeri bol ışıklıklı, pandantifli kubbe ile kapatılmıştır. Ilıklık erkekler bölümünde doğuya, kadınlar bölümünde ise batıya birer eyvanla genişletilmişlerdir. Ilıktan bir kapı ile helâların arkasındaki özel yıkanma mekânlarına, kuzeye açılan kapıdan ise sıcaklık mekânına geçilir. Sıcaklıklar kare planlı olup ılıklık yönü dışında üç yönde birer eyvana sahiptir. Kuzey köşelerde üzeri ışıklıklı kubbeyle örtülmüş halvet odaları bulunmaktadır. Eyvanların üzeri yuvarlak tonozla örtülmüştür. Tonozların tepesinde beşli ışık gözleri bulunmaktadır. Sıcaklık kubbeleri yıkılmışken son onarımda, eski resimlerde görülen ışıklı kubbeler yeniden yapılmıştır. Erkekler bölümü sıcaklığı ortasında sekizgen planlı göbek taşı bulunurken kadınlar bölümü sıcaklığında göbek taşı bulunmamaktadır.
Yapının zemini tamamen taş kaplanmıştır. Kuzeydeki su deposu ve külhan deposu yıkılmıştır; ancak daha önceki yıllarda yaptığımız araştırmalarda buralarda küçük boyutlu üstü beşik tonozla örtülü bir su deposu bulunmaktaydı. Son onarımda bu veriler ve yerinde yapılan kazılar sonucu bulunan izlere göre onarımı tamamlanmıştır. Hamamın cephelerinde Sille’nin geleneksel dokusunda bulunan çizgili derzler bulunmaktadır. Ayrıca hamamın kubbelerinin üzeri küçük Sille taşlarıyla kaplanmıştır.
Ak Hamam
