KONYA ŞEKER FABRİKASI

Cumhuriyet Döneminin ilk büyük üretim kuruluşu.

Konya’da bir şeker fabrikası kurmak için ilk teşebbüs 7 Ocak 1952 tarihinde Konya Ticaret Odasında yapılan toplantıda yapıldı. Bir müteşebbis heyeti oluşturmak amacıyla düzenlenen toplantıya Konya Valisi Kemal Hadimli, Konya Belediye Başkanı Rüştü Özal ve Konya Ticaret Odası Başkanı Muhittin Güzelkılınç’ın yanı sıra merkez ve ilçelerden çok sayıda işadamı katıldı. Toplantıda bir müteşebbis heyeti oluşturularak Konya Şeker Fabrikası kurulması için ilk adım atıldı. 9 Ocak 1952 tarihinde yapılan ikinci toplantıda yirmi kişilik bir teşebbüs heyeti belirlendi.

29 Ocak 1952 tarihinde Konya Ticaret Odasında yapılan toplantıda Konya Şeker Fabrikası için çalışmalar yapacak olan Konya İktisadi Kalkınma Türk AŞ kuruldu ve fabrikaya iştirak edecek tüccarların taahhüt ettikleri miktarın dörtte birini yatırmaları için İş Bankasında bir hesap açıldı. Şirketin en büyük hissedarı 21 Ekim 1952 tarihinde faaliyete geçen Konya ve Civarı Pancar Ekicileri İstihsal Kooperatifiydi. Kooperatifin aynı gün yapılan genel kurul toplantısında yönetim kurulu asil üyeliklerine Ahmet Polat, Hasan Ulupınar, Alaaddin Selçuk, Mustafa Keçeci ve Celal Erektiren seçildi. Seçimden sonra genel kurul üyeleri ve diğer davetlilerin katılımıyla Şeker Fabrikaları Şirketi ve Kooperatifinin yerleşeceği Konak Oteli binasına törenle levha asıldı. Konya Milletvekili Himmet Ölçmen’in yaptığı konuşma sonrasında Şeker Fabrikaları Konya Bürosu faaliyete geçti.

Konya Şeker Fabrikasının nüvesini teşkil eden Konya Şeker Sanayi ve Ticaret AŞ 1952 yılında Konyalı üreticiler ve sermayedarların iş birliği sonucunda 10 milyon lira sermayeyle kuruldu. 15 Aralık 1952 tarihinde yapılan ihaleye bir Fransa, bir Belçika, iki de Almanya menşeli firma katıldı. İhale sonucunda dört büyük şeker firma ortaklığından oluşan Alman Harge şirketi takriben 11 milyon liraya fabrikanın makine aksamını yapmaya hak kazandı. Konya Şeker Fabrikasının kurulmasına karar verilen Hoca Fakih Müftü (Kumbağları) mevkiinde bulunan Veteriner Aşı Serum İstasyonunun arkasındaki 564 dekarlık arazi üzerinde İsmail Paşa Değirmeni, tarla, bağ ve bahçeler bulunuyordu. Bu arazinin 195 dekarı hazineye aitti. Fabrika arsasının kamulaştırma çalışmaları devam ederken Pancar Ekicileri İstihsal Kooperatifinin de her geçen gün üye sayısı artıyordu. 21 Ocak 1953 tarihinde kooperatifin üye sayısı 1.200 kişiydi. Üyelerin toplam taahhüdü de 600 bin lira civarındaydı.

Fabrikanın temeli 13 Eylül 1953 tarihinde Cumhurbaşkanı Celâl Bayar ve Başbakan Adnan Menderes’in de katıldığı bir törenle atıldı. Fabrikanın makine ve tesisleri Alman Harge firması tarafından yapıldı. Ülkemizin ilk şeker fabrikalarından biri olan tesis 19 Eylül 1954 tarihinde Başbakan Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fuat Köprülü, Maliye Bakanı Hasan Polatkan, Bayındırlık Bakanı Kemal Zeytinoğlu ve Devlet Bakanı Mükerrem Sakol’un katıldığı bir törenle üretime başladı. Fabrika takriben 30 milyon liraya mal oldu. Fabrikanın kuruluş kapasitesi günlük 1.800 ton, pancar ekim sahası ise 13.000 hektardı. 65 gün süren ilk kampanya döneminde 96.800 ton pancar alınıp işlenerek 16.000 ton kristal şeker üretildi. İlk yıl fabrikada 1.215’i geçici olmak üzere toplam 1.355 kişi çalışmıştı. 1955 yılında alınıp işlenen pancar miktarı 137.700 tona, üretilen şeker ise 22.300 tona ulaştı. Fabrika 1966 yılında 2.700 ton/gün, 1978 yılında 6.000 ton/gün, 1997 yılında 10.000 ton/gün pancar işleme kapasitesine ulaştı. 1977 yılında yan ürünlerden melas ve yaş küspeyi değerlendirmek üzere üç üniteden oluşan toplam 400 ton/gün üretim kapasiteli Melaslı Kuru Gübre Fabrikası faaliyete geçti. 1992 yılına kadar kamu tarafından işletilen fabrika aşamalı olarak üreticiler tarafından kurulan Pankobirlik’e devredildi.

2000 yılından itibaren fabrikanın yeni gelişen teknolojilere göre modernleştirilmesi ve yeniden revize edilmesi için 50 milyon dolar tutarında yatırım yapıldı. Yapılan rehabilitasyon ve yeni yatırımlar; kapasite artışı, dikey kristalizasyon üniteleri, bilgisayarlı otomasyon sistemi, kristal şeker kurutma ve soğutma tesisi, orta ve son şeker pişirimlerinde sürekli sistem, tam otomatik kristal şeker ambalajlama tesisleridir. Ayrıca bu yatırımların yanı sıra fabrika bünyesinde bir de atık su arıtma tesisi kuruldu.

Konya Şeker Fabrikası, 23 Mart 1998 tarihinde TSE-ISO-EN 9000 Kalite Yönetim Sistemi, 27 Şubat 2006 tarihinde TS-13001 TSE-HACCP Tehlike Analiz ve Kritik Kontrol Noktaları, 12 Kasım 2007 tarihinde TSE-ISO EN-22000 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi ve 19 Kasım 2007 tarihinde TSE-ISO-EN 14000 Çevre Yönetim Sistemi belgelerini aldı.

Konya Şeker Sanayi ve Ticaret AŞ bünyesinde biri Konya’da diğeri de Çumra’da olmak üzere iki ayrı şeker fabrikası bulunmaktadır. Konya Şeker bu iki fabrikasıyla ülkemizdeki pancar şekeri üretiminin yaklaşık dörtte birini gerçekleştirmektedir. Cihanbeyli’de yerleşik Panplast Damla Sulama Sistemleri Üretim Tesisi, Seydişehir’de kurulu dondurulmuş parmak patates ve dondurulmuş ürünler üreten Seydibey Tarım Ürünleri İşleme Entegre Tesisi, Altınekin’de kurulu Tohum Üretim ve İşleme Tesisi, Çumra Şeker Entegre Tesisleri bünyesinde kurulu Çikolata, Bisküvi, Gofret, Kek, Şekerli ve Unlu Mamuller Üretim Tesisi, Yem Fabrikası, Biyoetanol Üretim Tesisi, Sıvı Şeker Üretim Tesisi Konya Şeker’in diğer işletmeleridir. Üç adet damızlık çiftliği ile atık enerjiyle ısıtılan seralar da kurum bünyesinde işletilmektedir. Meram ilçesinde bulunan ve temeli 27 Mayıs 2011 tarihinde atılan dünyanın tek kampus içinde en büyük üretim kapasitesine sahip Et-Süt Entegre Gıda Kompleksinin inşaatı hâlen devam etmektedir. Altınekin kampusunda inşaatı devam etmekte olan Yağlı Tohumlar İşleme Ham Yağ Tesisinin temeli ise Aralık 2011 tarihinde atılmıştır. Ayrıca Konya Şeker Sanayi ve Ticaret AŞ’nin farklı alanlarda faaliyet gösteren iştirakleri mevcut olup isimleri şunlardır: Şekerbank TAŞ, Pancar Motor San. AŞ, Kömür İşletmeleri AŞ, Gübre Fabrikaları AŞ, Şekerbank Off-Shore Ltd. Şti., Beta Ziraat ve Ticaret AŞ, Kayseri Şeker Fabrikası AŞ, Şeker Süt Gıda Mam. San. Tic. AŞ, Çum-San Çumra Gıda Sanayi AŞ, Panek Yakıt Ür. Zir. Alet. Tarım Gıda Paz. Tic. AŞ, Çumpaş AŞ, Panagro Tarım Hay. San. Tic. AŞ, Korunay Sigorta Aracılık Hiz. AŞ, Konya Anadolu Birlik Holding, Konya Şeker Yağ Gıda ve Tohum San., Pak Akaryakıt Dağ. ve Dış Tic. AŞ, Çobanyıldızı Elektrik Üretim AŞ.

İstanbul Ticaret Odasının hazırlamış olduğu Türkiye’nin İlk 500 Sanayi Kuruluşu listesinde Konya Şeker AŞ 2008 yılında 58, 2009 yılında 36, 2010 yılında 34, 2011 yılında 49, 2012 yılında 44, 2015 yılında da 37. sırada yer almıştır.

Konya Şeker Fabrikası

AHMET KUŞ

BİBLİYOGRAFYA

  • Anonim, 1952a; 1952b; 1952c; 1952ç; 1952d; 1952e; 1952f; 1952g; 1952h; 1953; 1954; Semiz, 2009; http://www.konyaseker.com.tr/konyaseker, 22.08.2016/11.38.