KURRAZADE HACI BEKİR EFENDİ (SÜMER)

Osmanlı ve Cumhuriyet dönemleri Konya milletvekili. (1867-1927)

Akşehir’de doğdu. Akşehir Müftüsü Hacı Beyzade Serkurra Mehmet Efendi’nin torunudur. Babası Hacı Osman Efendi, annesi Arife Hanım’dır. Mecliste Hacı Bekir Efendi olarak bilinirse de Mebus Hacı Kurrazade olarak meşhurdur.

İlk ve ortaöğrenimini Akşehir Sıbyan Mektebi ve Rüştiyesinde yaptıktan sonra İstanbul’a giderek Fatih Medresesinde iki yıl okudu. Tekrar Akşehir’e dönen Hacı Kurrazade, altı yıl da burada medrese öğrenimi görüp, iyi bir şekilde Arapça ve Farsça öğrendi.

1897’de Akşehir’de ticaretle meşgul olmaya başladı. Akşehir Belediyesi ve Ticaret Odası üyeliklerinde bulundu. II. Meşrutiyet’in ilanından sonra, 1908’de, İttihat ve Terakki Fırkasından politikaya atıldı. Liva idare meclisine seçildi. 1909 yılında Türkiye’deki ilk millî müesseselerden Akşehir İktisat Anonim Şirketinin (Akşehir Bankası) kuruluşunda bulundu. Akşehir’in ticarette önemli bir merkez hâline gelmesinde çok katkısı olan Hacı Kurrazade Bekir Efendi, 1916 yılında da Akşehir Elektrik ve Mensucat Şirketini kurdu. Zamanla ticaret hayatını İstanbul’a taşıyan Hacı Bekir Efendi, zor durumdaki Şark Değirmenleri Anonim Şirketine ortak oldu. Şirketin yönetim kurulu başkanlığını yaptı. İstanbul Mahmutpaşa’da “Hacı Bekir-Ahmet Ata” adı altında bir ticarethane açtı. Anadolu tüccarlarının İstanbul’daki alışverişlerine aracılık etti.

Millî Mücadele öncesi siyaset çalışmalarına ağırlık verdi. 13 Kânunuevvel 1335 (1919)’te yapılan Osmanlı Meclis-i Mebusanı son dönem seçimlerine Konya’dan Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adına katıldı. Osmanlı Meclis-i Mebusanı’nın IV. Döneminde Konya mebusu seçildi. Cumhuriyet Döneminde de I, II ve III. dönemlerde yine Konya milletvekili olarak TBMM’de hizmet verdi. Burada Meclis İdare Memurluğunu yürütüp, İktisat, Bütçe, Mali Kanunlar ve Sayıştay komisyonlarında çalıştı. II. Toplantı Yılı’nda İktisat Komisyonunun Başkanlığını yaptı. 2 Mart 1921’de İdare Amirliğine seçildi. Bu görevini III. Toplantı Yılı’nda da sürdürdü. Dönem içinde onu gizli oturumlarda olmak üzere kürsüde on iki konuşma yaptı. Dört soru önergesiyle dört kanun önerisi verdi. Mecliste bulunduğu süre içerisinde Akşehir’in liva (sancak) olması için çok emek harcadı.

Ayşe Hanım’la evli olan Hacı Bekir Efendi; Osman, Zehra, Ali, Arife, Mehmet Reşit adlarında beş çocuk babası idi.

6 Aralık 1927 tarihinde vefat eden Hacı Bekir Efendi, Akşehir Nasreddin Hoca Mezarlığı’nda, Hoca’nın türbesinin doğusundaki kabrinde metfundur. Ailesi, Soyadı Kanunu sonrası “Sümer” soyadını almıştır.

HASAN YAŞAR, MUHAMMED ACIYAN

BİBLİYOGRAFYA

  • TBMM Albümü, I/44, 108, 159; TBMM CD Arşivi; Atalay, 1997, I/124-136.