KUTLU MELEK HATUN

Karamanoğulları Döneminde yaşamış hayır sahibi bir kadın.

Mevlâna Mahmut Çelebi’nin kızı olan Kutlu Melek Hatun, uzun yıllar Konya’da kadılık yapan Azerbaycan-Urumiyeli Kadı Siracüddin Mahmut’un (ö. 682/1283) da beşinci göbekten torunudur. Bir süre Sivas’ta da kadılık yapan Kadı Siracüddin’in, burayla bağı kesilmemiş olmalı ki; Kutlu Melek Hatun da ömrünün sonunda Sivas’a gitmiş ve orada da vefat etmiştir. Kutlu Melek Hatun’un, yan tarafı kırık, kabartma yazılı mermer mezar kitabesi, Sivas Müzesi envanter defterindeki bilgilere göre 17 Mayıs 1943 tarihinde Sivas Kabristanı’ndan müzeye getirilmiştir. Mezar taşı kitabesinde: “Nukıle el-Merhûme el-Mağfûre Kutlu Melek Hatun binti el-Hâc Mahmûd” yazılıdır.

Konya’da kendi adıyla anılan bir kütüphane kuran Kadı Siracüddin Urmevi’nin, vefatı üzerine oğullarına kalan kütüphanesi ve eserleri, daha sonra Kutlu Melek Hatun’a geçmiş; o da bu eserleri Atabekiye Medresesi çevresinde inşa ettirdiği darülhuffaza vakfetmiştir. Bu darülhuffaz bugünkü Selçuklu Atatürk Lisesinin yerinde veya Ali Gav Hankâhı’nın batısında bulunuyordu. Kutlu Melek Hatun’un vakfettiği kitaplar, Cumhuriyet Döneminde Yusufağa Kütüphanesi’ne intikal etmiştir. Günümüzde, üzerinde Kutlu Melek Hanım’ın vakfiyesi bulunan sadece altı kitap tespit edilebilmiştir. İbn-i Sinan’ın, Kitâbü’l-nebâtat min Kitâb-ı Şifâ isimli eseri ise 2002 yılında Yusufağa Kütüphanesi’nden çalınmıştır.

Kutlu Melek Hatun’un vakfettiği kitaplar arasında Kadı Siracüddin’in telif eserleri de bulunmaktadır. Vakfedilen her eserin kapak sayfasına Kutlu Melek Hatun adına düzenlenmiş vakıf kaydı yazılmıştır. Bu vakıf kaydında Kutlu Melek Hatun’un babası el-Hac Mevlâna Mahmut Çelebi, onun babası Mevlâna İmadüddin Mehmet, onun babası Ali, onun babası Ömer, onun da babası Kadı Siracüddin Mahmut el-Urmevi olarak gösterilmiştir. Kutlu Melek Hatun, Mehmet ibn İmadüddin Mehmet ibn Ömer ibn Siraceddin ile evli idi.

Bazı kitapların üzerinde Kadı Siracüddin’in el yazılarına rastlanmaktadır. Yusufağa Kütüphanesi Nu. 5395’teki Şerhü’l-vecîz adlı eser bunlardandır. Aynı kitabın 4815 Nu.daki nüshasının 1a sayfasında Kadı Siracüddin Urmevi’nin bir şiiri bulunmaktadır. Mikâil Bayram, Yusufağa Kütüphanesi Nu. 4866’daki kitabın yazısının da Kadı Siracüddin el-Urmevi’ye ait olduğunu iddia etmektedir. Bu kitaplar Sadreddin Konevi Kütüphanesi’ne intikal etmiş, oradan da Yusufağa Yazma Eser Kütüphanesi’ne devredilmiştir.

Aynı çağda Tokat’ta yaşamış bir Kutlu Melek Hatun daha vardır. Karesi hanedanından olan bu Kutlu Melek Hatun’un mezar taşı Tokat Müzesi’nde bulunmaktadır.

BEKİR ŞAHİN

BİBLİYOGRAFYA

  • et-Tahrir ve’t-Takrir fî Şerhü’l-vecîz (V), v. 1a, Y.AĞA D. Nu. 5395; Bayram, 2007, 61-62; Uzunçarşılı, 1927, 43-44; Gürlevik, 2008, 24, 103, Konyalı, Konya Tarihi, 2007, 518; Koman, 1943; http://www.scribd.com/doc/54282356/Sivas-Mezar-Kitabeleri-Uzerine-Bir-Inceleme-the-Analysis-on-Sivas-s-Grave-Epigraphs, 27.07.2012/22.00.