Halk arasında “Büyük Cami” ya da “Ulu Cami” olarak da tanınan yapı, Sarayönü ilçesine bağlı Ladik beldesinde, Yeni Mahalle, Cami Sokağı’nda yer almaktadır.
Caminin giriş kapısı üzerinde bulunan dört satırlık sülüs hatlı onarım kitabesine göre; 689 Rebiyülevvel/1290 Mart tarihli evvelki caminin yerine 12 Rebiyülevvel 1313/2 Eylül 1895’te yeniden inşa edilmiştir. Mihrap alınlığında ayrıca, ilk inşa tarihi olarak 15 Rebiyülevvel 685/11 Mayıs 1286 ve tamir için 15 Şevval 1313/30 Mart 1896 senelerini gösteren köşe yazıları vardır. Caminin 1313-1316/1895-1898 yılları arasında gerçekleştirilen boyalı süslemeleri, harimin doğu duvarındaki celi sülüs yazı panosu altında imzası bulunan “Mahmûd Nedîm” adlı ustaya aittir. Onarım ve usta kitabelerine göre bugünkü yapı, XIX. yüzyılın son yıllarından günümüze gelebilmiştir.
Ahşap direkli cami, içten içe 15,55x17,40 m ölçülerinde enine dikdörtgen planlıdır. Harim, ortada daha geniş olmak üzere, mihrap yönünde dik uzanan beş sahına ayrılmıştır. Düz ahşap tavan, günümüzde dıştan dört omuzlu kırma çatıyla kaplıdır. Kuzey cephenin doğu köşesine yakın konumlanan tek şerefeli güdük minare tuğladandır. Sıva kaplı beden duvarları taş malzemeden olup, kapı ve pencere açıklıkları üzerinde ahşap hatıllar kullanılmıştır.
Caminin güney ve batı cephelerinde dörder, kuzey cephesinde iki ve doğu cephesinde de üç adet, iki sıralı dikdörtgen pencereler açılmıştır. Küçük, üst sıra pencereleri dışında ayrıca mihrap üzerinde yuvarlak bir tepe penceresi vardır.
Harime giriş, doğu duvarının kuzey köşesine açılan çift kanatlı kapıdan sağlanmıştır. Her sırada beşer adet ahşap direğin yer aldığı harimde, alt pencereler yanlardan içeriye doğru hafif verev yapılmak suretiyle genişletilmişlerdir. Sarıçam ağacından ahşap direklerin üzerlerine yassı başlıklar konulmuştur. Ahşap kirişlemeli tavan son onarımlarda tahtalarla kaplanarak, ortada geometrik motifli göbek kompozisyonu oluşturulmuştur. Harimin kuzeyinde, boydan boya uzanan ahşap strüktürlü mahfile, beden duvarına paralel, ortadaki tek kollu merdivenle çıkılır. Mahfil döşemesi mihrap aksında dairevi çıkma yapmaktadır.
Caminin mihrap, minber ve vaaz kürsüsü bölgeye has ahşap süslemeleriyle dikkat çeker. Mihrap ve minberde; yeşil, mavi veya kırmızı renkli zeminler üzerine, delik işi oyma tekniğinde hazırlanmış bitkisel ve geometrik motifli parçaların çakılmasından meydana gelen süsleme kompozisyonları görülmektedir. Vaaz kürsüsünün korkuluklarında, yine üsluplaştırılmış bitkisel ve geometrik şekillerden oluşan süslemeye yer verilmiştir. Harim duvarlarında izlenen özgün boyalı süslemede celi sülüs yazı panoları ağırlıktadır. Camide ayrıca, ahşap kaplı saçak altlarının orta ve köşe noktalarında, kırık çizgilerden meydana gelen sekiz köşeli yıldızlara rastlanılır.
Ladik Eski Cami, ahşap direkli cami geleneğini yansıtan bir geç XIX. yüzyıl örneğidir. Caminin mihrap, minber ve vaaz kürsüsü yapım tekniği ve süsleme kompozisyonları bakımından Konya bölgesindeki diğer çağdaş örneklerle ortak üslup özellikleri sergilemektedir.
Ladik Eski (Büyük/Ulu) Camii
