MUAMMER BEY

Osmanlı Dönemi Konya valisi (1874-1928)

İstanbul’da doğdu. Asıl adı Ahmet Muammer’dir. Babası Sivas Bidayet Ceza Mahkemesi başkanlarından Mehmet Sami Bey, annesi Sabiha Hanım’dır. İlköğrenimine dört yaşında iken Üsküdar’da başladı. Babasının Rumeli şehirlerine atanması üzerine ortaöğrenimini Üsküp’te tamamladı. Daha sonra Gümülcine’de rüştiyeyi okudu. İstanbul’a dönüşünde Vefa İdadisine başladı. Buradan mezun olduktan sonra 1896 yılında girdiği Mekteb-i Mülkiyeden 1899 yılında mezun oldu.

1899 yılında Sivas maiyet memurluğuna atandı. 1902 yılında Kangal Kaymakamlığına tayin edildi. 1904 yılında Niksar, 1905 yılında Aziziye, 1907’de de Vodine Kaymakamlığına tayin edildi. 26 Ağustos 1909 tarihinde İkinci Meşrutiyetle beraber Kayseri Mutasarrıflığına terfi etti. İki dönem yaptığı Kayseri Mutasarrıflığı döneminde Kayseri’de ilk gazete ve matbaa açıldı. 1911 Haziranında Adana Valiliğine, 1912 Şubatında Konya Valiliğine, 1913 yılında da Sivas Valiliğine atandı. Birinci Dünya Savaşı sırasında stratejik bir noktada bulunan Sivas’ın valisi olan Ahmet Muammer Bey, Sivas’tan Kafkas cephesine sevkiyat esnasında büyük mücadeleler verdi. Yine Sivas valiliği süresince burada bulunan Ermenilerin yıkıcı, bölücü faaliyetleriyle uğraştı. Burada valiliğin yanı sıra tarih öğretmenliği de yaptı.

1916 yılında yeniden Konya Valiliğine atandı. Valilik görevi Kasım 1918 yılına kadar aralıklara devam etti. Valiliği yıllarında yetim ve öksüzler için okullar açılmasını temin etti. Ziraat Abidesi’nin yapımına başlanması, Darülmualliminin temelinin atılması gibi hizmetlere imza attı. Zamanında çeşitli sebeplerle Vefa Hatun Mescidi ve Yenidaire Medresesi yıktırıldı. Savaş şartlarında Konya’yı yöneten Muammer Bey, 1918 güzünde Vilayat-ı Şarkiye Müfettişliğine atandı. Ancak bu görevini yapamadan İngilizlerin isteğiyle önce Bekirağa Bölüğü’ne atılıp (21 Ocak 1919), sonra Malta’ya sürgüne gönderildi.

1922’de yeniden Kayseri Mutasarrıflığına atandı. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin ikinci döneminde Sivas’tan milletvekili seçildi (1923) ve Dâhiliye Encümeni’nde görev yaptı. 1927 yılında emekliye ayrılarak Kayseri’ye yerleşti. İktisadî Mezhepler Tarihi adında bir de kitabı bulunan Muammer Bey, 1928 Kasımında Kayseri’nin Engürlük köyünde vefat etti.

Muammer Bey, veremden ölen ilk hanımından üç oğlan, bir kız; ikinci hanımından da bir kız olmak üzere beş çocuk babası idi.

Muammer Bey

HASAN YAŞAR

BİBLİYOGRAFYA

  • TBMM Albümü, I/118; Aytekin, 2004, 103; Es, Arşiv; Altuncuoğlu, 2009; Demirci, 2012.