Mevlâna Celaleddin Rumi’nin annesi Mümine Hatun aslen Horasanlı olup Harezm Türklerine mensuptur. Bu gün Afganistan toprakları içerisinde bulunan Belh şehrinde doğdu. Belh Emiri Sultan Rukneddin’in kızıdır. Anne tarafından da soyu ünlü Hanefî fakihlerinden Şemsüleimme Muhammed Serahsî’yle birleşmektedir.
Baha-i Veled’le* olan evliliğinden iki oğlu ile bir kızı olan Mümine Hatun, ilk önce kızı Fatma Hatun’u, ardından büyük oğlu Alâeddin Muhammed’i, iki yıl kadar bir aradan sonra da gönüller sultanı Muhammed Celaleddin’i kucağına aldı (30 Eylül 1207).
Mevlâna’nın doğumuyla büyük oğlunun doğumundan farklı bir hissiyatla mutlanan Baha-i Veled, lohusa yatağında yatan hanımı Mümine Hatun’a tembihte bulunarak: “Mübarek olsun Muhammed Celaleddin. Bu çocuk hiçbir çocuğa benzemez. Ona iyi bak Mümine.” diyerek, hem çocuğun ismini koymuş hem de hassasiyetini dile getirmiştir.
Daha sonra, ülkelerindeki siyasi meselelerin gitgide artmasından dolayı, 1212 yılında Belh’ten ayrılmaya karar veren bu kutlu aile oldukça meşakkatli bir yolculuğa çıktı.
O dönemde Mümine Hatun’un evli olan kızı Fatma Hatun, kafileye katılamayıp, Belh’te kaldı. Yıllara yayılan yolculuğun sonrasında, nihayet Larende’ye (Karaman) gelen aile (1222), burada yedi yıl konakladı.
Larende’ye gelişlerinin ikinci yılında, H 621 (M 1224) yılında vefat eden Mümine Hatun, oğlu Alâeddin Muhammed ile birlikte Aktekke’de metfundur.
Mümine Hatun'un Karaman Aktekke Camii içerisindeki mezarı
