Türkiye Selçukluları Döneminden günümüze intikal eden Şekerfuruş Mahallesi, Konya dış surları içerisinde yer alan merkezî ve tarihî mahallelerdendir. Günümüzde Meram ilçesine bağlı olan mahallenin batısında Abdülaziz ve Cedidiye, güneyinde Selimiye, kuzey ve kuzey doğusunda Gazialemşah ile Şeyhosmanrumi mahalleleri yer almaktadır.
Karamanoğulları, Fatih dönemleriyle Yavuz dönemi 924/1518 yılı yazımında da adı geçen mahalle, Kanuni dönemine ait tarihsiz il yazıcı defterinde 4 hane ve 5 neferden; III. Murat dönemine ait 992/1584 yılı yazımında da 48 mükelleften ibarettir. Bu duruma göre mahalle, Kanuni döneminde boş mekânları bulunan küçük bir mahalle olmalıdır. 148 numaralı şeriye sicilinde yer alan 1848 tarihli Temettüat Defteri’nde de vasat gelirli mahalleler arasında yer alan mahalle, nüfus itibariyle de çok kalabalık olmayan bir yerleşim yeri olarak dikkat çekmektedir.
Günümüzde Şekerfuruş Mahallesi’nin on yedi sokağı ve bir caddesi bulunmaktadır. Bunlardan Adalet, Balaban Çavuş, Değirmen, Demirci, Koşum, Kısmetli, Kıvrak, Mümine Hatun, Nasreddin, Nevruz, Şimşir ve Yunus Emre sokakları tamamen mahalle sınırları içerisinde; Altay, Dursun Fakih, Sinan Paşa ve Şekerci sokakları ise kısmen mahalle sınırlarında yer almaktadır. Tek caddesi olan Yavuz Selim, mahallenin tam ortasından geçmekte, Cedidiye Mahallesi’nde devam ederek Anıt Alanı’nda son bulmaktadır.
Diğer pek çok mahallede olduğu gibi burada da tarihî doku korunamamıştır. Kuzey tarafı ve merkezî bölgesi işyerleri ile doludur. Konya’daki dershanelerin büyük bir bölümü bu bölgede yoğunlaşmıştır. Mahallenin yaşlılarının anlattığına göre, daha önceleri, 1930’lu yıllarda, mahallenin boşluklarında pazar kurulurmuş. Bu sebeple mahallenin adı uzun yıllar, Muhacir Pazarı adıyla anılmıştır. Pazar sonradan başka bölgeye taşınmıştır.
Mahalle sakinlerinin anlatımına göre, mahallenin en eski binalardan birisi, Yavuz Selim Caddesi üzerinde, şimdi altı kahvehane olan Serficeli Bakkal Kâmil Ağa’nın evidir. Yüz yılı aşkın bir tarihe sahip olan ev, son zamanlarda el değiştirmiştir.
Mahalle, diğer pek çok Konya mahallesinden farklı bir nüfus yapısına sahiptir. Cumhuriyet’in ilk yıllarında gerçekleşen mübadelede, mahallenin güney tarafına Selanik ve çevresinden göçmenler yerleştirilmiştir. Halk arasında Romanlar olarak anılan bu sakinler, sadece Muhacir Pazarı bölgesinde değil; Gazialemşah, Cedidiye ve Şeyhosmanrumi mahallelerinde de ikamet etmektedirler. Burası eskiden de Rumların meskûn olduğu bir bölgedir. Göçmenlerin bir kısmı onlardan boşalan evlere iskân edilmişlerdir. Şeriye sicillerindeki kayıtlardan anlaşıldığına göre, eskiden beri Müslüman nüfus, daha çok Şekerfuruş Mescidi çevresinde yoğunlaşmıştır.
Mübadele sırasında Selanik göçmenleri, Şekerfuruş ve civar mahallelere yerleştirilirlerken bunların bazı yakınları da Alanya ve Antalya’ya yerleştirilmişler; ancak buraların iklimine alışamayan bu muhacirlerden bir kısmı bir müddet sonra Konya’ya dönmüşlerdir. Son zamanlarda ise sayıları bir hayli azalmış, göç döneminden mahallede 1325/1909 doğumlu, göç ve savaşların bütün safahatını hatırlayan doksan beş yaşlarında bir tek bayan kalmıştır. Diğerleri, göçmen çocukları ve göçmen torunları olarak hayatlarını sürdürmektedir.
Mübadele sırasında Konya’ya gelen göçmenler, eski medrese benzeri geniş avlulu, çevresinde hücreler bulunan yerlere yerleştirilmişler, avlu müşterek olarak kullanılmış, buralar sonradan müstakil evler hâline getirilmiştir.
Bu mahalle ile çevre mahallelerin bazı bölümlerinde oturan ve kendilerini Selanik göçmeni olarak tanıtan bu insanlar, kadınlı-erkekli son derece çalışkan ve dürüst kimselerdir. Geçimlerini, hamallık, boya ve badanacılık yaparak sağlayanların yanında ticaretle iştigal edip zengin olanlar olduğu gibi, aralarından okuyarak hâkim, avukat, subay çıkanlar da olmuştur. Kendilerine “Roman” denilmesinden rahatsız olan bu insanlar, kendilerini Selanik göçmeni olarak nitelendirmektedirler. Hanefi Mezhebi’ne mensup olan bu insanların çoğu, dinî vecibelerini yerine getirmeye çalışmaktadırlar.
Bunların bir bölümü ise musiki ve eğlence hayatı içerisinde yer almış ve içlerinden tanınmış musikişinaslar da yetişmiştir. Klarnetçi Sabri, Udi Hakkı Zambak ve Kemani Cahit Ünyaylar bunlardan bazılarıdır.
Mahalle, çeşitli sebeplerle fazla gelişme gösterememiştir. 2009 yılı öncesinde 458 hanede 945 seçmeni bulunan mahalle, bu tarihte Abdülaziz Mahallesi’ne dâhil edilmiştir.
Mahalleye adını veren Şekerfuruş Mescidi, Selçuklu’dan günümüze intikal eden tarihî eserlerdendir. Mescit, Larende’ye inen Müminehatun Sokağı üzerindedir. Mescit, Şekerfuruş adıyla anılan Selçuklu Döneminin ileri gelenlerinden ve halk tarafından ermiş bir kişi kabul edilen zat tarafından 617/1220-21 yılında yaptırılmıştır. Zamanla harap olan mescit, Musahip Mustafa Paşa tarafından 1676 yılında tamir ettirilmiş, yanına bir namazgâhla bir de muallimhane ilave edilmiştir. Yakın bir zamanda mescit restore edilerek çevre düzenlemesi yapılmış ve ibadete açılmıştır. Mescidin, bir bölümü elde edilemeyen kitabesi, Mevlâna Müzesi’ne kaldırılmıştır. Mescidin adı, Konya şeriye sicillerinde Çifte Kubbe Mescidi olarak geçmektedir.
Mescidin çevresi zamanla dolmuş ve yapı bugün bir hayli çukurda kalmış; haziresi de zamanla kaldırılarak yeri bahçe hâline getirilmiştir.
Mahallede Şekerfuruş Mescidi’nden başka tarihî eser ve dershanelerden başka herhangi bir eğitim kurumu bulunmamaktadır. Konya Emniyet Müdürlüğünün Organize Kaçakçılık Şubesi ve Narkotik Bürosu Muhacir Pazarı olarak anılan bölgede ve yeni binasında hizmet vermektedir
Şekerfuruş Mahallesi Haritası
