Meram ilçesi, Şeker Furuş Mahallesi, Adalet Sokağı, Nu. 16’da yer alan mescit, Konya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 13.11.1982 gün ve 3861 numaralı kararıyla tescil edilmiş olup, Vakıflar Genel Müdürlüğü mülkiyetindedir. Mescit, kitabesine göre Şekerfuruş diye meşhur Şaban oğlu Hasan tarafından, I. Alâeddin Keykubat zamanında yaptırılmıştır (617/1220).
Şekerfuruş ayrıca günümüzdeki Selçuk Otelin olduğu bölgede kendi adıyla bir han yaptırmış; Şems-i Tebrizî 1244 yılında Konya’ya geldiği zaman bu handa konaklamıştır. Şems ile Mevlâna’nın da ilk defa bu hanın önünde, “Ma’rece’l-bahreyn” denilen yerde, buluştukları bilinmektedir. Şekerfuruş, mescidin giderleri için vakıflar da kurmuştur.
Zaman içinde hasar gören mescit, 1087/1676 yılında musahib-i şehriyâri Mustafa Paşa tarafından onartılmıştır. 1341/1923 yılında imamı tarafından tamir ettirilen mescit, 1961 yılında Eski Eserleri Sevenler Derneğince, 1990 ve 2006 yıllarında da Konya Vakıflar Bölge Müdürlüğünce restore edilmiştir.
İki kitabesi olan mescidin, kitabelerinden biri inşasına, diğeri de tamirine aittir. Şekerfuruş Mescidi’ne ait kitabe Konya Taş ve Ahşap Eserler Müzesi, 903 E. Nu.da kayıtlı olup, 0,48x0,47 m ölçülerinde, ak mermere kabartma olarak celi sülüs hatla beş satır hâlinde Arapça olarak yazılmıştır. Mescidin inşa kitabesinin Türkçe çevirisi şu şekildedir: “Bu mescidin yapılmasını, büyük sultan, Keyhüsrev oğlu Keykubat’ın saltanat yıllarında, yüce Allah’ın rahmetine muhtaç, zayıf kul, Şekerfuruş diye bilinen Şaban oğlu Hasan 617 yılı Recep ayı başlarında emretti.”
Mescidin, batı giriş kapısı üzerindeki celi talik hatlı Osmanlı Türkçesiyle yazılmış üç satırlık tamir kitabesinin okunuşu da şöyledir: “İşbu mescîd-i şerîf imâmı tarafından tecdîden ta’mîrine muvaffak olunmuştur. İhvân ve erbâb-ı kulûbdan bâni ve mu’ammîrini hayır ile yâd ve güzel du’â edilmesi için ricâ olunur. 2 Haziran 1339/16 Şevval 1341.”
Kare planlı ve tek kubbeli mescidin beden duvarları altta kesme taş, üstte tuğla malzemeden inşa edilmiştir. Cepheler, açılan pencere ve kapı açıklıklarıyla hareketlendirilmiştir. Sadece batı cephede alt seviyede düz lentolu bir adet pencere, diğer cephelerde ise sadece üst seviyede sivri kemerli birer pencere iç mekânı aydınlatmaktadır. Mescidin iki kapısı bulunmaktadır. Orijinal olan kuzey cephedeki kapı, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen restorasyon sırasında bu cepheye bitişik evlerin yıkılmasıyla ortaya çıkarılmıştır. Cephenin tam ortasında yer alan ana giriş kapısı sivri kemerli olup, mozaik çini süsleme kalıntıları görülmektedir. Kapının kemer köseliklerinde, yan bordürlerinde ve üst kısmında firuze ve patlıcan mor renginde çini kalıntıları açıkça görülmektedir. Sivri kemerin hemen üzerinde yine mozaik çiniden bir kitabenin “Besmele” kısmı okunabilmektedir. Kitabe alttan ve üstten aynı süslemeye sahip iki bordürle kuşatılmıştır. Alttaki bordürde patlıcan moru altıgenler ve firuze renkli dörtgenler, bu bordürün üstündeki ana bordürde ise firuze renkte sekiz kollu yıldızlar ve patlıcan moru renkte “T” şeklindeki geometrik bezemeler dikkati çekmektedir. Bu cephede yine iki adet devşirme yuvarlak kemerli taş mimari parça görülmektedir. Kuzeybatıdaki giriş kapısı da sivri kemerli olup üzerinde tamir kitabesi yer almaktadır. Harim, kare planlı olup tromp geçişli bir kubbeyle örtülmüştür. Duvarlar pencerelerle hareketlendirilmiştir. Kıble duvarının ortasında, giriş eksenindeki mihrap, yarım daire planlı ve yarım kubbe kavsaralıdır.
Şekerfuruş Mescidi
