ŞEYH AHMET EFENDİ (BAZİRGAN) HANI

Osmanlı Dönemi eseri.

Musahib-i Şehriyari Mustafa Paşa, vakıflarına mütevelli tayin ettiği Şeyh Ahmet Efendi eliyle Konya’da birçok vakıf kurmuştur. Bunlar arasında üç tane de han vardır. Çeşitli belgelerde bu durum açıkça belirtilmiştir. Mesela 9 Ekim 1701 tarihli bir tamir keşif kaydında: “Mahmiye-i Konya’da Şeyh Ahmed Mahallesi sâkinlerinden sahibü’l-hayrât merhûm Şeyh Ahmed Efendi Evkâfının mütevellisi olan sulbi oğlu bâ’isü’l-kitâb Halil Efendi meclis-i şer’-i şerif vâcibü’t-teşrîfe gelüp takrîr-i kelâm ve ta’bîr-i ‘ani’l-merâm idüp babam vâkıf-ı mezbûrun evkâfından iki Kervansaray Hanı’nın ve bir Bazirgan Hanı’nın …” denilirken; bu tarihten on üç yıl sonrasına ait, 9 Eylül 1714 tarihli bir başka tamir keşfinde de Şeyh Ahmet Efendi Evkafı’nın mütevellisi olan Şeyh Halil: “Musâhib-i Şehriyârî merhum Mustafâ Pâşâ tarafından vekâleten merhûm Şeyh Ahmed Efendi medîne-i Konya’da binâ eylediği cevâmi’ ve hânât ve dekâkîn ve medrese ve sâ’ir evkâfının …” şeklindeki ifadesinde ikiden fazla han olduğunu belirtmek için “hânât” çokluk ismini kullanırken, belgenin devamında duruma açıklık getirerek: “… evkâf-ı mezbûreden At Bazarı kurbunda vâki’ iki ‘aded kârbânsarây hânların ve muttasıl olan dükkânların ve Bâzirgân Hânı’nın…” şeklinde hanların nerede yapıldığını ve isimlerini de söylemektedir.

Şu hâlde Konya’da Şeyh Ahmet Efendi Hanı diye anılan üç han vardır. Bunlardan ilki Bazirgan Hanı’dır. Musahip Mustafa Paşa tarafından vakıflarının mütevellisi olan Şeyh Ahmet Efendi’ye 2.000 kuruş (dört kese) verilmek suretiyle, Konya Kalesi’nin Atpazarı Kapısı dışında, Piri Paşa Tekkesi yakınında ve Kanlıgöl diye bilinen mirî arazi üzerine (ki burayı Mustafa Paşa padişahtan temellük etmiştir) yaptırılmıştır. Hanın yapılış tarihi ile ilgili olarak farklı görüşler vardır. Bazı araştırmacılar 1667 tarihini verirken, bazı araştırmacılar ise 1675 tarihinde yapıldığını belirtir.

Bazirgan Hanı, Şeyh Ahmet Efendi tarafından yaptırılan Çifte Hamam ile Debbağlar Hamamı’nın bitişiğinde, Şeyh Ahmet Efendi Camii’nin (Fevkani Cami/Yüksek Cami) yakınındadır.

23 Nisan 1682 tarihli vakfiyesine göre yaptırıldığı dönemde “Hân-ı Cedîd” olarak anılan han iki katlı olup, 57 odası, bir ahırı, ahırın üzerinde bir mahzeni ve bir samanlığı vardır. Vakfiyesinde hanın ne amaçla kullanılacağı açıkça belirtilmiştir. Buna göre hanın hücreleri diğer hanlarda olduğu gibi icara verilecek (icar süresi üç yıl ile sınırlandırılmış) ve elde edilen gelir; hanın kendisinin, hana bağlı olan yerlerin, dükkânların ve caminin yakacağına ve ısıtılmasına, Yüksek Cami’nin tamir ve onarımına, Şeyh Ahmet Evkafı’nda görev yapanların maaşlarına harcanacaktır.

ALAATTİN AKÖZ

BİBLİYOGRAFYA

  • KŞS, 27/74, 76-2; 39/156-2; 45/73-1; Ağaoğlu, 2004, 394; Önder, 1962, 444; Sak, 2005, 16-17; Küçükdağ, 1989, 22.