Karatay ilçesine bağlı Şeyh Ulema Mahallesiʼnde, Ali Ulvi Kurucu Caddesi ile Şeyh Ulema Recep Ağa Caddesi’nin kesiştiği köşe başında yer alan cami, geniş bir avlu içerisindedir.
Cami, subasman seviyesine kadar taş, beden duvarlarında ise kerpiç malzeme kullanılarak inşa edilmiştir. 15,60x12,70 m ölçülerindeki derinlemesine dikdörtgen planlı camiye, batı cephenin kuzey ucunda yer alan kapıdan girilmektedir. Harimde önce mahfil katı boyunca camekânla sınırlandırılmış bir ön mekâna girilmekte, buradan geçilerek asıl ibadet mekânına ulaşılmaktadır. Harim altta büyük ve dikdörtgen formlu, üstte ise küçük ve sivri kemerli pencereler ile aydınlatılmaktadır. Doğu cephede üç alt, üç üst; diğer cephelerde ise iki alt, iki üst pencereye yer verilmiştir. Güney cephede diğer cephelerden farklı olarak mihrabın üzerinde daire biçimli bir tepe penceresi bulunmaktadır.
Caminin en dikkat çekici bölümü ahşap kaplama olarak yapılmış ve kalem işi ile kaplanmış harim tavanıdır. Tavan yüzeyinin merkezinde çok kollu yıldız motifinden gelişen ve merkezden çıkan ışınlarla vurgulanmış daire biçimli fırfır tasarımlı tavan göbeği yer almaktadır. Tavan göbeğinin çevresinde ise iç içe beş kuşaktan oluşan kalem işi süsleme kompozisyonu bütün tavan yüzeyini kaplamaktadır. En iç ve dışta yer alan yazılı iki kuşağın arasında palmet ve rumi geçmelerden oluşan birer kuşağa yer verilmiş, ortada ise diğer kuşaklardan çok daha geniş olarak yapılmış ve içleri bitkisel motiflerle dolgulanmış şemselerle zengin bir motif ve renk tasarımına gidilmiştir. Tavan göbeğinde yer alan kitabeye göre bu kalem işlerinin ustası “Gaziantepli Müslim”dir.
Harim beden duvarlarında da tavan yüzeyinde görülen süsleme programı devam ettirilmiştir. Kapı ve pencere alınlıklarında, tepe pencerelerinin aralarında, beden duvarları ile tavanın birleşme alanlarında yazılı ve bitkisel süsleme görülmektedir.
Korint başlıklı sütunları yedi merkezli dilimli bir kemerle bağlanan mihrabın kavsarası da kalem işi olarak süslenmiştir. Mihrap nişinde geç dönemde yaygın bir motif olan perde motifi görülmektedir.
Ahşap olan minberin tamamı beyaz üzerine lacivert boya ile nakışlanmıştır. Yan aynalıklar geometrik olarak panolara bölünmüştür. Minberin aynalık panoları ve merdiven girişi sade tutulurken köşk kısmı ve yüksek kasnaklı külahı bitkisel motiflerle bezenmiştir.
Caminin güneydoğu köşesinde yer alan ahşap minare, köşk minare şeklindedir. Caminin dışından ulaşılan minarenin şerefe korkuluklarında delik işi tekniğinde yapılmış sekiz kollu yıldız motifleri yer almaktadır. Şerefenin alt kısmında ise bu kez çıtakari olarak yapılmış sekiz adet on kollu yıldız motifi bulunmaktadır.
XIX. yüzyıl sonu ile XX. yüzyıl başlarına tarihlenen cami, tipik geç dönem Konya mescididir. Dışarıdan bütünüyle sade bir görüntüye sahip olan yapı, içeride, 1947 yılında Gaziantepli Müslim Gökçek isimli bir sanatçı tarafından yapılan zengin süslemelerle öne çıkmaktadır.
Şeyh Alaman Yusuf Ağa Camii
