ŞİRKETLER

Konya Belediyesi Atlı Tramvay Şirketi

Konya şehir merkezi ile tren istasyonu arasında yük ve yolcu taşımada ulaşım sıkıntısı yaşanınca, İzmir Elektrikli Tramvay Tesisi’nin yapımcıları olan Yusuf Mazhar, Yaruba Kapulu ve Alman vatandaşı Ogüst İztor doksan dokuz yıllığına kendilerine imtiyaz verilirse bu problemi çözebileceklerini belirttiler.

Durumu değerlendiren Konya Belediyesi, Vilayetle iş birliğine giderek dönemin Ticaret ve Ziraat Nezaretine başvuruda bulundu. Kabul gören teklif, 1 Mart 1906’da Padişah tarafından onaylandı. 10 Mart 1906’da, Nezaret tarafından inşaatına başlanabileceği, izniyle Konya’ya gönderildi. Ancak kısa süre sonra memleketin genel durumu göz önünde bulundurularak, yüksek maliyet gerekçesinden dolayı “Elektrikli Tramvay Tesisi”nin imtiyazı iptal edildi.

Tramvay tesisi işini kendi imkânlarıyla gerekleştirebileceğinin hesabını yapan Konya Belediyesi, bu yönde aldığı encümen kararını 10 Mayıs 1906’da, Vilayet aracılığı ile ikinci defa Ticaret ve Nafia Nezaretine gönderdi. Lakin bu ikinci teklifte elektrikli tramvay, atlı tramvaya dönüştürülmüştü. Meclis-i Vükelanın kabul ettiği teklifin padişahtan iradesi, 30 Kasım 1906’da çıktı. Böylece tesisi gerçekleştirme işi Konya Belediyesine verildi.

Ayrı iki yön olarak belirlenen yol güzergâhından sonra tesisin yapımı 30 Ekim 1907’de, 480.000 kuruş bedelle ihale edildi. Tesis 1909 yılının ortalarında tamamlandı. Yapılan işletme ihalesiyle de yolcu ve yük taşımasına başlanıldı.

1913’te atlı tramvay güzergâhında yenileme çalışmaları yapıldı. Yolcu taşınan birinci hat ile yük taşınan ikinci hattın, Aziziye Camii önünde ring yapabilme özelliği gündeme getirilmişken, yolcu hattı doğu yönünde, Türbe Önü’nden Postnişin Âlim Çelebi’nin evinin önüne kadar uzatıldı I. Dünya Savaşı boyunca her iki yol güzergâhında da verimli çalışan Konya Belediyesi atlı tramvayında, Mütareke Döneminde işletmeyi yapan şirketlerin lakayt davranışlarından dolayı aksaklıklar meydana geldi.

1922 yılında ise, işletmeci Selanikli tüccar Mithat Bey’in ilgisizliği yüzünden ağır aksak çalıştırılan Konya Belediyesi atlı tramvayı, Cumhuriyet’in ilanından sonra belediye başkanı seçilen Kâzım Gürel tarafından 1924’te işletmeden kaldırıldı.

AHMET ATALAY

BİBLİYOGRAFYA

  • Atalay, 2001, 95-125; BCA 230 01/138 07 03; 230 141 15 1; 230/138 07 05; 230 /138 07 06; 030 10/154 87 08; Umur-ı Nafiaya Ait Mecmua-i Mukavelat, cüz: 1, Konya Tramvayına Ait Ruhsatname ile Talimat-ı Fenniye, İstanbul 1328; Brummett, 2003, 473; Dr. Nazmi, 1338, 23; Anadolu, 13 Eylül 1324; 18 Kânun-ı Evvel 1324; 18 Şubat 1324; Meşrik-i İrfan, 31 Mayıs 1324; 31 Mayıs 1325; 10 Ağustos 1325; Hakem, 8 Ağustos 1325.