TAŞKENT

c) Osmanlı Döneminde Taşkent

İki yüzyıl kadar Türkiye Selçuklularının elinde kalan Taşkent ve çevresi daha sonra Karamanoğulları Beyliği’nin eline geçmiş, iki yüzyıl kadar da Karamanoğullarının hükmü altında kalan bölge, bu beyliğin 1473 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından Osmanlı ülkesine katılması ile birlikte, Osmanlı Devleti’nin hâkimiyetine girmiştir.

Osmanlı Dönemine ait Taşkent ile ilgili ilk kayıtlar 1501 yılında II. Bayezit zamanına aittir ki, bu kayıtlar Karamanoğulları Beyliği’nin Osmanlılar’ın eline geçmesinden aşağı yukarı otuz yıl kadar sonrasına aittir. 1501 yılında Pirlevganda/Pirloganda (Taşkent), Konya sancağına bağlı Aladağ kazasının merkezi durumundadır. Bu yılda Aladağ kazasına bağlı otuz dört köy bulunmaktadır. Bunlardan Pirloganda’ya bağlı köyler şunlardır: Avşar, Alata (Balcılar), Çepni (Çetmi) ve Sazak.

Pirloganda’ya bağlı mahalleler ise Hacışah, Hacıyahya, Cami, Küplü, Bektaş, Kuzan ve Mescid-i Sarular’dır.

Kongul, Löftüsün, Sazak, Ilıcapınar ve Şeyhler ise Pirloganda’ya bağlı mezralardır.

Bunun yanında bugün Hadim’e bağlı olduğu hâlde bu köy isimleri arasında geçmeyen Mernek (Gülpınar) köyü vardır ki; bu köy daha önce Pirloganda köyünün bir mahallesi durumundadır. Yukarıda Pirloganda mahalleleri arasında sayılan Cami Mahallesi’nin bugünkü Mernek köyü olduğu anlaşılmaktadır. 1738 tarihinde Aladağ kadısına gönderilen bir fermanda: “Kayıtlarda Câmi Mahallesi olarak geçen mahallenin adının ol diyarda elsine-i nâsda (insanların diline) Mernek olarak geçtiği” ifade edilmektedir (KŞS, 54/329-2).

1653 senesinde Pirloganda ve Aladağ ayrı ayrı kaza olarak görünmektedir. 1810 senesinde ise Hadim ile Pirloganda aynı kaza gibi gösterilmekte ve kayıtlarda “Pirloganda-i Hadim” olarak geçmektedir (KŞS, 27/271-1; Cihannüma, 1145, 616). Daha sonraki tarihlerde (1843) ise “Konya sancağına tabi Pirloganda nâm-ı diğer Hadim” şeklinde ifade edilmektedir (KŞS, 74/49-4). Bu tarihten bir yıl sonraki bir kayıtta ise Hadim müstakil olarak kaza gösterilmekte ve “Konya sancağına tabi Hadim kazası” olarak geçmektedir (KŞS, 76/61-2). Bütün bu kayıtlar daha önce Aladağ kazasının, sonra da Pirloganda ile birlikte ayrı bir kaza yapılan Hadim köyünün zamanla gelişerek bir kaza merkezi durumuna geldiğini göstermektedir. Bu gelişme sürecinin Ebu Sait Muhammed el-Hadimî ile başladığı anlaşılmaktadır.

1850’lerden sonra Pirloganda, Konya sancağına bağlı Hadim kazasının bir köyü durumundadır. 1900 yılına kadar bir kaza merkezi olan Hadim bu tarihten sonra bazı sebeplerle nahiye olarak Karaman’a bağlanmıştır. 1906 yılında Aladağ ve Hadim ayrı ayrı nahiyeler olarak Karaman’a bağlı bulunuyordu.

Cumhuriyetin kuruluşundan birkaç yıl sonra Hadim tekrar kaza hâline getirilmiş (30 Mayıs 1926), Pirloganda köyü de bucağa dönüştürülerek Hadim’e bağlanmıştır. 1926’da kaza merkezi durumuna gelen Hadim bu durumu ufak değişikliklerle 1987 yılına kadar sürdürmüş, bu tarihte Taşkent bucağının ilçe hâline getirilmesiyle bugünkü idari yapısına kavuşmuştur (Ayrıca bk. Hadim*/Selçuklu ve Osmanlı Dönemlerinde Hadim*).

İZZET SAK

BİBLİYOGRAFYA