SÜRURİ ALİ PAŞA

(1827-1890) Osmanlı Dönemi Konya valisi.

Alanya’ya bağlı İbradı kasabasında doğdu. Babası orada hocalık yapan Şeyh Hacı Nafiz Efendi, annesi de Kadı Abdurrahman Paşa’nın kızı Nefise Hanım’dır. Dolayısıyla Abdurrahman Paşa’nın torunudur (bk. Kadı Abdurrahman Paşa*). Önce Antalya medreselerinde okudu. Daha sonra tahsiline devam ederek hemşehrileri gibi kadı oldu. Tecrübeli olmasıyla şöhret kazandı. Mülkiye işlerini merak edip iyi anladığı için devriye mollalığından mahrece geçerek bir aralık Edirne vali muavini görevini üstlendi. Sonra Mekke payesi ve daha sonra da Adliye Nezareti memuru ve divan-ı istinaf reisi oldu. Mithat Paşa’nın muhakemesinde mahkeme reisliğini Süruri Ali Paşa yaptı ve aldığı emirler doğrultusunda kararlar verdi. 1879’da İstanbul ve 1881 senesinde Anadolu Kazaskeri oldu. 1884’te Manisa mutasarrıfı ve arkasından Trabzon valisi oldu. 16 Mart 1888’de kendisine vezir rütbesi ihsan olundu ve aynı yıl Konya Valiliğine tayin oldu. 1890 senesinde hastalığı şiddetlenince görevden ayrılıp, İzmir’e gelmesi ferman buyruldu. 30 Kasım 1890 tarihinde İzmir’de vefat etti. Mezarının üzerine türbe yapılmasına irade çıkmıştır.

İkinci Abdülhamit’in güvendiği paşalardan olan Süruri Paşa; ilmiye, mülkiye, adliye, askeriye işlerine vâkıf, zeki, anlayışı yüksek, güzel konuşan bir zattı. Oğlu Nazif Bey edebî yazıları ve şiirleri ile şöhret bulmuş, Şura-yı Devlet azasındandı. Gazete ve mecmualarda yazıları ve şiirleri neşredilmişti. Nazif Süruri 1908’den sonra yazılarından dolayı memleketi İbradı’ya sürüldü.

Süruri Ali Paşa, Konya Valiliği zamanında Alâeddin Camii’ni köklü bir tamirden geçirmiştir. Caminin doğu yüzündeki kapının üstündeki güzel bir sülüs ile yazılmış üç satırlık kitabeden bu durum anlaşılmaktadır.

Camide yer yer gedikler açıldığı ve harap olduğu için kitabenin tarihinden de anlaşıldığı üzere İkinci Abdülhamit zamanında Konya Valisi Süruri Paşa’nın teşebbüsü ile 1307 (1889) yılında tecdit edilmiştir. Yine caminin doğu cephesindeki kapısının malzemesinden ve kapının iç kısmındaki sülüs levhada belirtildiği üzere kapının ve cami içindeki yazıların Süruri Paşa tamirinde yenilendiği anlaşılmaktadır. Bununla da kalmayıp eni 6,05 metre olan çini mihrabın alt kısmı bu tamir esnasında tamamen yıkılarak yerine 4,40 metre eninde beyaz mermerden bir mihrap yapılmıştır. Süruri Paşa zamanında bu tamir yapılırken Alâeddin Köşkü’nün eteğinde de bir kazı yapılmış ve İnce Minare’ye doğru uzanan tonoz örtülü iki dehliz tespit edilmiştir.

BAYRAM ÜREKLİ

BİBLİYOGRAFYA

  • Sicill-i Osmanî, III/13; a.e. 1996, V/1555; Gövsa, 1945, 362; Konyalı, Konya Tarihi, 1997, 294, 306, 307, 314, 433; Önder, 1971, 92, 97; Konyalı, 1946, 432-433; Erdoğan, 45; Uzunçarşılı, 1971.