TUZLUKÇU

Orta Anadolu Bölgesi’nin Konya Bölümü’nde ve Orta Anadolu Bölgesi’nden Ege Bölgesi’ne geçiş kuşağındaki Tuzlukçu ilçesi, il merkezinin kuzeybatısında, Afyon il sınırında yer almaktadır. Tuzlukçu; doğusunda Ilgın ilçesi, batısında Afyonkarahisar’ın Sultandağı ilçesi, güneyinde Akşehir ilçesi, kuzeyinde ise Yunak ilçesi ile komşudur. Akşehir Gölü de ilçenin güneybatısına düşmektedir. Kaymakamlık verilerine göre ilçenin yüzölçümü 604 km²dir.

Tuzlukçu ismiyle ilgili çeşitli rivayetler bulunmaktadır. Bunlardan biri Tuz Gölü’ne giden kervanların konaklama yeri olmasından dolayı bu ismi aldığı; bir diğer rivayete göre ise, arazinin kıraç ve ağaçsız olması sebebiyle sert esen rüzgârların kaldırdığı tozdan dolayı buraya “Tozlukçu” denildiği, zamanla da bu kelimenin Tuzlukçu’ya dönüştüğü şeklindedir.

I. COĞRAFYASI

A. Fiziki Coğrafya

Yer Şekilleri

İlçe, yer şekilleri bakımından sade bir özellikte olup morfolojik açıdan kuzeydeki dağlık saha hariç genelde ovalıktır.

Yunak ilçesiyle tabii bir sınır çizen dağlık saha Türkmen-Emir dağlarının güneydoğu uzantısı şeklindedir. Bu dağlık saha neojen tabakalardaki dalgalılığı ile dikkat çeker. Konarı köyü civarı neojen formasyonlarla eski kitlelerin temas alanıdır. Hursunlu’dan Konarı ve Kundullu’ya doğru gidildikçe tamamen genç kalkerler görülür. Farklı dönemlere ait formasyonlar görülen ilçenin batı kesimlerinde daha genç formasyonlar görülürken, kuzeydeki dağlık sahada daha eski döneme ait formasyonlar dikkati çeker. İlçede farklı zamanlarda oluşmuş mermer, killi kumtaşı ile alüvyonlar hâkim litolojilerdir.

Kuzeydeki dağlık saha genel olarak parçalı bir yapı göstermekte ve kuzeybatı-güneydoğu istikametinde uzanmaktadır. Bu dağlık sahanın yükseltisi 1.400 m ile 1.600 m arasında değişmektedir. Kasımdağı, Dede Dağı, Sarıhüyük Tepesi (1.660 m), Ayrıdağ (1.644 m), Yukarıkale Tepesi (1.415 m) en önemli yükseltileridir. Bu dağlık saha ilçenin kuzeyinde yer alan Yunak ilçesiyle sınır çizmekte ve ulaşımı olumsuz yönde etkilemektedir.

Bu dağlık sahadan güneye doğru dik bir basamakla ovaya inilir. Basamağın nispi yüksekliği 60-70 m kadardır. Tuzlukçu ilçe merkezi ova tabanında yer almaktadır. İlçenin batısında Akşehir Gölü kenarındaki alüvyonlu saha “İncirli Ova” olarak isimlendirilmiştir. İlçenin denizden yüksekliği 1.000 m civarındadır. İlçe; kuzeybatıdan başlayan ve Eber, Akşehir ve Ilgın göllerini de içine alan bir çöküntü çanağı içerisindedir.

Tuzlukçu, I. dereceden deprem kuşağı içerisinde yer aldığından deprem riskinin en yüksek olduğu ilçelerdendir. İlçenin batısında Ilgın, güneyinde de Sultandağı fay zonları bulunmakta, ayrıca yörede pek çok lokal fay da görülmektedir.

İlçedede MTA tarafından yapılan sondajda termal sıcak su bulunmuştur. Suyun sıcaklığı 46^o C derece, kuyunun derinliği de 210 metredir. MTA tarafından yapılan ihale neticesinde kuyu özel bir şirkete verilmiştir.

İklim

İlçede genel olarak karasal iklim görülmekle birlikte, yarı kurak (Orta Anadolu) ile yarı nemli (İç Batı Anadolu) iklim tipleri arasında geçiş özellikleri de görülür. Yaz ayları sıcak ve kurak, kış ayları soğuk ve kar yağışlıdır. Bu iklimin oluşmasında yer şekilleri ve bu bölgeyi etkileyen basınç merkezlerinin yanı sıra yakınındaki Akşehir Gölü’nün de etkisi bulunmaktadır. Yıllık ortalama sıcaklık 11,9° C’dir. Yıllık ortalama yağış 637,7 mm’dir. Yağışlar daha çok kış ve ilkbahar aylarında düşer. Yağış rejimi düzensizdir. Sert geçen kış aylarından sonra sıcaklıklar hızla artarak yazı andıran günler yaşanır. Akşehir ve Tuzlukçu çevresi Orta Anadolu Bölgesi’nin en fazla yağış alan bölgelerinden birisidir.

Hidrografya

İlçedeki en önemli hidrolojik birim Akşehir ilçesiyle tabii bir sınır oluşturan Akşehir Gölü’dür (bk. Akşehir/Akşehir Gölü*).

Büyük bir akarsuyu olmayan Tuzlukçu’da dönemlik küçük dereler görülür. İlçe yeraltı su kaynakları bakımından da zengin değildir.

Toprak ve Bitki Örtüsü

İlçenin bitki örtüsü Konya genelinde olduğu gibi bozkır (step) formasyonlarıdır. İlçe orman örtüsü bakımından da çok fakirdir. İlçede genel olarak step toprakları görülmektedir. İlçe merkezinin de yer aldığı bölge genel olarak Kuaterner yaşlı alüvyonlardan oluşmaktadır. Bu bakımdan zemin oldukça zayıftır. Ancak tarım ürünleri için verimlidir.

B. Beşerî Coğrafya

Yerleşme

Tuzlukçu’nun tarihî geçmişiyle ilgili olarak kaynaklarda Kanuni devrinde on beş hanelik bir oba olduğu belirtilmektedir. Farklı dönemlerde değişik yerlerden göç alan ilçe XV. yüzyılın ortalarından beri konumunu korumuştur.

Tuzlukçu halkının, Doğanhisar ilçesi Ketenlik Yaylası’ndan gelerek Yazla (Apsarı) yakınlarında Viran veya Ören Tuzlukçu adı verilen mevkide konakladıkları, daha sonra bilinmeyen sebeplerle göç ederek bu günkü Yukarı Mahalle’de bulunan ve “Hüyük” adı verilen tepenin çevresine yerleştikleri bilinmektedir. Ayrıca Sultan Dağları eteklerinde yaşayan ve hayvancılıkla geçinen Avşar Türkmenlerinden bir boy da 1450 yıllarında buraya gelerek Aşağı Mahalle mevkiine yerleşmişlerdir.

Cumhuriyetin ilk yıllarında Akşehir’e bağlı bir köy olan Tuzlukçu, 1929 yılında Aşağı ve Yukarı Tuzlukçu’nun birleşmesiyle nahiye, 1949 yılında ise belde olmuştur. 1990 yılına kadar Akşehir’e bağlı bir kasaba olan Tuzlukçu, 09.05.1990 tarih ve 3644 Sayılı Kanun’la ilçe statüsü kazanmıştır.

Beldesi bulunmayan ilçenin on bir köyü bulunmaktadır. Bu sebeple belediye teşkilatı sadece Tuzlukçu Belediyesi ile sınırlıdır. İlçeye bağlı köyler ise; Çöğürlü, Erdoğdu, Gürsu, Konarı, Köklüce, Kundullu, Mevlütlü, Pazarkaya, Subatan, Tursunlu ve Koraşı köyleridir. Köylerden bazıları Balkanlardan (Çöğürlü, Erdoğdu) ve eski Rus-Kazak bölgesinden (Gürsu) göç edip gelenlerden oluşan göçmen köyleridir.

Nüfus

Tuzlukçu’nun nüfusu 1990’da 10.710, 2000’de 9.783, 2007’de 8.167, 2010’da 7.663 ve 2012 yılında 7.199 kişidir. Tuzlukçu’nun ilçe statüsüne kavuştuğu dönemden günümüze kadar sürekli nüfusu azalmıştır. On iki yılda nüfusun 3.511 kişi azalmış olması dikkat çekicidir. İlçede başta Akşehir ve Konya’ya olmak üzere göç problemi görülmektedir. Toplam nüfusun %49’u erkek, %51’i ise kadındır.

2015 yılı TÜİK verilerine göre Tuzlukçu ilçesinin nüfusu 6.754’tür. Bu nüfusun 3.280’ini erkekler, 3.474’ünü de kadınlar oluşturmaktadır. İlçenin 2017 yılı nüfusu ise 6544’tür.