TUZLUKÇU

Tuzlukçu ve yöresi, tarihi kesin olarak tespit edilememekle birlikte Türkiye Selçukluları Döneminde, Akşehir’le birlikte Türk toprağı olmuş (bk. Akşehir/Selçuklu Dönemi*); Akşehir ve havalisi, I. Murat devrinde, 1381 yılında, Hamidoğlu Hüseyin Bey’den satın alındığında ise Osmanlı hâkimiyetine girmiş olmalıdır (bk. Akşehir/Osmanlı Dönemi*).

XVI. yüzyılın hemen başında Konya vilayetinin Akşehir sancağındaki on üç cemaatten biri de Tuzlukçu cemaatidir. 1500 yılında şehzade hassı olarak kaydedilen Tuzlukçu cemaatinin, bu tarihte 62 nefer, 35 hane; 1522’de ise 78 nefer, 48 hane olarak kaydı mevcuttur. 1584 senesinde ise cemaatin kaydına rastlanmamıştır. Yalnız Kuyu ve Balıkçı’yı yurt edinmiş olan cemaatin 1500 senesinde 3.246, 1522 senesinde ise 3.730 akçelik hâsılatı kaydedilmiştir. Bu cemaat, Osmanlı Devleti bünyesindeki oymak, aşiret ve cemaatleri araştıran Cevdet Türkay tarafından Yörükan taifesine tabi olarak kabul edilmiştir (Ertürk, 2007, 214-215).

“Örendos” ismiyle 1502 tahririnde yer alan Tuzlukçu, bu tarihte 15 nefer, 12 hane; 1518 tahririnde 21 nefer, 17 hane; 1524 tahririnde 26 nefer, 18 hane; 1539’da 29 nefer, 1584’te de 86 neferdir. Köyün mahsulleri ise buğday, arpa, bağ, bahçe, bostan, kendir ve baldır. Vergi hâsılları sırasıyla 2.476, 2,756, 2.834, 5.930 ve 8.000 akçedir (Ertürk, 2007, 143).

Osmanlı Devleti’nde, Kıbrıs’ın fethini müteakip Karaman eyaletinden birçok aile buraya sürgüne tabi tutulmuştur. Devletin bunu yapmasındaki en önemli amaç fethedilen bölgenin Türkleşmesi ve İslamlaşmasıdır. Osmanlı Devleti’nin iskân usullerinden sürgün metoduna göre yapılan bu göç hareketinde insanların bir yerden başka bir yere nakli, kelimenin ifade ettiği gibi zorla olmayıp, yeni fethedilen topraklarda daha iyi bir hayat yaşamayı arzu eden kişiler arasından seçilerek yapılmakta idi. Kıbrıs’a da bu şekilde nüfus nakline dair olan hüküm, 9 Nisan 1571 tarihlidir. Bu belgede Karaman eyaletinde oturan kimselerden kendi istekleri ile Kıbrıs’a göç etmek isteyenlere hiçbir şekilde engel olunmaması, aksine teşvik edilmeleri bütün ilgililere bildirilmiştir.

II. Selim devrinde Kıbrıs sürgünleri için H 980 (M 1572) senesinde bir sürgün defteri teşkil edilmiştir. Fihristte Karahisar, Andugı, Niğde, Ürgüp, İshaklu, Akşehir ve Beyşehir’den Ilgın kadısı ve Hüseyin Çavuş marifetiyle Kıbrıs’a sürülecek kişilerin defteri olarak belirtilmiştir. Her kazadan sürülecek haneler yazılmadan evvel, her bir kazanın mukaddimesinde ifadeleri yer almaktadır. 1572 yılında gerçekleştirilen bu sürgün yazımında Akşehir kazasından, içlerinde Tuzlukçulu hanelerin de olduğu, 122 haneye sürgün emri yazılmıştır (Ertürk, 2007, 33-34).

Bu tarihte İshaklı (günümüzde Afyon/Sultandağı) kazasına bağlı olan Tuzlukçu cemaatinden Hacı Abdi oğlu Yusuf, Dediği oğlu Aydın ve Ümran oğlu Kadim kendi rızalarıyla Kıbrıs’a sürgün yazılmışlardır (Ertürk, 2007, 460, 461).

Osmanlı Döneminde, ilerleyen zamanla birlikte köy (karye) statüsünü kazanan Tuzlukçu’nun nüfusu da artmaya başlamıştır. Mesela 1288/1871 yılında 126 hane olan Tuzlukçu’nun nüfusu 428’dir (KVS, 1288/1871, 129). 1290/1873 yılında ise hane sayısı artıp 136’ya çıkmışsa da nüfusu yine 428 olarak kalmıştır (KVS, 1290/1873, 124).

Cumhuriyet Dönemine gelindiğinde ise Tuzlukçu bucak statüsünü kazanmıştır (1929). 1935 yılında Akşehir kazasının bucaklarından biri olan Tuzlukçu’nun merkez nüfusu 965’i erkek, 1.046’sı kadın olmak üzere 2.011’dir. Kendisine bağlı Apsarı, Dipi, Erdoğdu, Kaha, Kazak, Konarı, Koraşı, Kundulu, Kürt, Menlik, Mevlütlü, Ortaköy, Pazarkaya, Subatan ve Tursunlu köyleriyle birlikte genel nüfusu ise 4.161’i erkek, 4.451’i kadın olmak üzere 8.612’dir (Konyalı, 1945, 158).

1973 yılı verilerine göre ise Tuzlukçu bucağıyla bağlı köylerinin, hane sayılarıyla nüfusları şöyledir:

(KİY, 1973, 130)