SEPHAVAN CAMİİ

Türkiye Selçuklu Dönemi eseri.

Meram ilçesi Sephavan (günümüzde Şükran) Mahallesi, Rehberi Hürriyet Sokağı’ndaki Sephavan Camii, halk arasında, banisine atfen, “Hacı Mehmet Camii” olarak da bilinmektedir. Cami, Fatih Sultan Mehmet dönemi Konya Evkaf Defterinde de aynı adla yer almıştır. Giriş kapısı üzerindeki yedi satırlık kitabesine göre cami, Konyalı hayırseverlerden Hacı Mehmet Efendi tarafından 1279/1862 yılında yenilenmiştir. Mezkûr kitabenin okunuşu şöyledir:

“Târîh-i Câmi-i Hâcı Mehmed Efendi

Bihamdillah zihî mescid yapıldı çün dirâyetle

Salâtıyla selâm eyle ki yarlıgan şefâ’atle

Bu bir nadîde mesciddir bulunmaz misli Konya’da

Ahâlisi gelüb girsün buna dâ’im tahâretle

Eğer tahsîn ederlerse bu târîhim sezâ burhân

Salâdır Âl-i İslâm’a namâz kıl cemâ’atle”

Yapı kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen bir alana oturmaktadır. Camiye giriş, kuzey cephenin doğuya yakın köşesinde bulunan, yarım daire kemerli bir kapıdan geçilerek sağlanmaktadır.

Harim mekânı, kareye yakın dikdörtgen planlıdır. Mihrap kıble duvarının ortasına gelecek şekilde yerleştirilmiştir. Kıble duvarı sağır tutulurken, doğu ve batı cepheler üzerine açılan iki katlı pencereler yardımıyla harim mekânının aydınlatılması sağlanmıştır. Harim mekânı duvar yüzeyleri, belli bir yüksekliğe kadar lambrikenlerle kaplanmıştır.

Mahfil bölümü, kuzey cephede doğu-batı doğrultusunda boydan boya uzanmakta ve harim mekânındaki iki ahşap ayak tarafından taşınmaktadır. Mahfil katına, kuzeybatı duvarına bitişik betonarme bir merdivenle çıkılmaktadır.

Yapının ahşaptan yapılmış mihrap, minber ve kürsüsü yenidir. Sahte kündekâri tekniğinde yapılan mihrabın nişi, yarım daire formlu olup, on kollu yıldız motifi ile tezyin edilmiş; benzer süsleme kompozisyonu minberde de uygulanmıştır. Minberin köşk kısmı, küçük bir külah ve külahın tepesinde ay yıldızlı bir alem ile son bulmaktadır.

Harim mekânı örtüsü ahşap kaplamalı düz tavandır. Üst örtüsü, düz toprak dam iken, günümüzde kiremit kaplı kırma çatıya dönüştürülmüştür.

Caminin doğu, batı ve kuzey cephelerinde iki katlı pencere sistemi uygulanmıştır. Doğu cephede dört, batı cephede iki pencere açıklığı bulunmaktadır. Batı cephede yer alan pencerelerden bir tanesi örülerek kapatılmıştır. Altta bulunan pencereler, dikdörtgen formlu, düz atkı taşlı ve demir korkulukludur. Üstte bulunan pencereler ise dikdörtgen formlu olup daha küçük tutulmuştur. Pencereler dıştan dar, içten geniş olacak şekilde şevli tarzda tasarlanmışlardır. Güney cephe ise sağır tutulmuştur.

Kuzey cephede bulunan son cemaat yeri, onarımlar sırasında örülerek kapatılmıştır. Son cemaat yerine giriş, yapının hem kuzey hem de güney cephesine açılan bir kapı ile sağlanmaktadır.

Cami beden duvarları zeminden subasman seviyesine kadar kaba yonu taş; taşıyıcı duvarları ise kerpiç malzemeyle inşa edilmiştir. Giriş kapısı, kitabe ve çeşmede mermer malzeme; harim mekânının tavan ve taban kaplamasında, mihrap, minber, üst örtü, saçaklar, son cemaat yeri, kapı ve pencerelerinde ise ahşap malzeme kullanılmıştır. Günümüzde beden duvarları içeriden ve dışarıdan sıvalı durumdadır.

Süsleme açısında oldukça sade olan yapının kuzey cephede yer alan giriş kapısı kemerinin yüzeyine, kabartma tekniğiyle islenmiş bir adet gülbezek motifi yerleştirilmiştir.

AHMET YAVUZ YILMAZ

BİBLİYOGRAFYA

  • Konyalı, Konya Tarihi, 1964, 521; Önder, 1962, 205; Karpuz, Envanter, 2009, I/266; Konya Envanteri, 2010, 234.