Yurt içinde ve yurt dışında değişik sebeplerle harap olmuş, tarihî ve mimari özelliği olan eski ve tarihî anıtlar gibi cami, okul, kışla, hamam, çeşme, şadırvan, su yolu, meşruta, yurt, hastane, kütüphane, dispanser, külliye, köprü, kale ve benzeri eserlerin bakımlarının yapılıp geleceğe taşınması amacına yönelik olarak Türkiye Anıtlarının Korunmasına ve Onarılmasına Yardım Derneği, 31 Mart 1946 tarihinde Millî Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel, TBMM II. Başkanı ve Türk Tarih Kurumu Başkanı Prof. Dr. Şemsettin Günaltay, Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürü Hamit Z. Koşay, T.C. Merkez Bankası Muhasebe Müdürü Fethi Aktan, Türk Tarih Kurumu Baş Sekreteri Uluğ İğdemir, Başbakanlık Müsteşar Muavini Hakkı Kamil Beşe ve Etnografya Müzesi Müdürü Remzi Oğuz Arık tarafından Ankaraʼda kurulmuştur. 20 Nisan 1949 tarih ve 3/9101 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile kamu yararına çalışan dernek statüsünü kazanmış; 18 Kasım 1950 tarihinde de Türkiye Anıtlar Derneği (TAD) olarak ismi değiştirilmiştir.
Genel merkezi Ankara (Kütük Nu. 06-004-103) olup, günümüzde ülke çapında İstanbul, Bakırköy, Konya ve Hasandede-Kırıkkale olmak üzere dört şubesi bulunmaktadır. Kurulduğu tarihten günümüze kadar Hasan Âli Yücel (1946-1948), Hakkı Kemal Beşe (1949-1950), Dr. Hamit Zübeyir Koşay (1950-1951), Prof. Dr. Feridun Nafiz Uzluk (1951-1974), Hasan Basri Tarman (1974-1983), Dr. Muhammed Kengerli (1983-2006) ve Dr. Celal Açıkgöz (2006-…) derneğin genel başkanlığını yürütmüşlerdir.
1951 yılında başlayan Konyaʼda Türkiye Anıtlar Derneğinin bir şubesinin açılması çalışmaları 1952 yılında tamamlanmıştır. Konya Şubesiʼnin kurucu başkanı Şehabettin Uzlukʼtur. İlk yönetim kurulu 9 Ocak 1952 tarihinde toplanmış, başkanlığa Şehabettin Uzluk, muhasip üyeliklere İsmail Küçükkeleş ve Nail Kökbudak, veznedar üyeliğe Mithat Erdem, kâtipliğe Fikri Simav ile yönetim kurulu üyeliğine Fethi Ferit Uğur ve Mehdi Halıcı seçilmiştir. Şehabettin Uzluk 1952-1989, Nimetullah Uzluk 1989-2000 ve Prof. Dr. Haşim Karpuz 2000-2011 yılları arasında dernek başkanlığını üstlenmiştir. 23.04.2011 tarihinden itibaren dernek başkanı Dr. Naci Bakırcı, başkan vekili Av. Serdar Ceylan, yönetim kurulu üyeleri Prof. Dr. Haşim Karpuz, Bekir Şahin ve Yrd. Doç. Dr. Hacer Karaʼdır.
Aralarında Mehmet Önder, M. Necati Elgin, Ali Kemal Belviranlı, İzzet Şatıroğlu, Av. Mehmet Ali Apalı, Kazım Sungur, Rüstem Sungur, Gürbüz Alp, Prof. Dr. Yılmaz Önge, Selçuk Es, Hüseyin Köroğlu, A. Sefa Odabaşı gibi önemli isimlerin de yer aldığı derneğin üç yüzü aşkın diğer üyeleri de bu şehrin tarihini, sanatını, kültürünü seven kişilerden oluşmuştur. Günümüzde vefat gibi sebeplerle üye sayısı otuza düşmüştür.
Uzun yıllar derneğin yönetim kurulu üyeleri her ayın ilk cumartesi günü toplanarak derneğin kuruluş gayesine uygun güncel konularda sohbetler yapmış, birçok faydalı kararlar almış ve bu arada birçok tarihî anıtı tamir ve restore ettirmiştir. Dernek, bugüne kadar çok sayıda tarihî eserin korunması, restorasyonu, vakıf alanların işgalden kurtarılması ve vakıf eserlerin onarımı için ayni ve nakdi yardımda bulunmuştur. İl merkezinde ve ilçelerde yeni camiler yapılmasına öncülük etmiş, mevcut camilere de yardım etmiştir. Bu çalışmaları gerçekleştirmek için Konya il merkezinde ve ilçelerindeki anıtların tespiti ile onarım durumları yakından izlenmiş, bu konuda mahallî kurumlar ve bakanlıklarla yazışmalar yapılmıştır. Özellikle 1952-60 yılları arasında çok etkin çalışmalar gerçekleştirilmiştir. İplikçi, Alâeddin, Hoca Fakih, Aziziye, Sultan Selim, Piri Mehmet Paşa, Amber Reis camileri gibi elliye yakın tarihî yapı bizzat onarılmış veya onarımına katkıda bulunulmuştur. Feridun Nafiz Uzluk tarafından hazırlanan Konya gravürleri ve tarihî kartpostalları ile Şehabettin Uzluk tarafından hazırlanan Konya anıtlarına ait siyah-beyaz resimler Ajans Türk Matbaasında bastırılarak dağıtım ve satışı yapılmıştır. Elde edilen gelirlerle ve özellikle Uzluk ailesinin ayni ve nakdi destekleri ile onarım çalışmaları yanı sıra derneğin amaçları doğrultusunda ilmî toplantılar, konferanslar ve sergiler düzenlemiştir. Bu sergilerden biri Şebabettin Uzlukʼun Konyaʼdaki mimari yapılarla ilgili hazırladığı karakalem ve suluboya olmak üzere 66 tablodan oluşan resim sergisidir. Bu sergi, Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi (SÜSAM) ile iş birliği yapılarak 16 Mayıs 1996 tarihinde Konya Ticaret Odası Sergi Salonuʼnda açılmış; sergi sonrası bütün tablolar Nimetullah Uzluk tarafından SÜSAMʼa bağışlanmıştır. Bu sergiyle ilgili otuz iki sayfalık da sergi katalogu yayımlanmıştır.
Türkiye Anıtlar Derneği Konya Şubesi, hâlen, 29 Haziran 2013 tarihinde resmî açılışı yapılan Meram ilçesi, Sahipata Mahallesi, Tahir Paşa Sokak Nu. 2 adresindeki yeni dairesinde faaliyetlerine devam etmektedir.
Türkiye Anıtlar Derneği Konya Şubesi logosu
