BEYŞEHİR

Beyşehir’in eski evlerindendir. Macaroğlu İbrahim evi veya Soğancılar evi olarak da bilinen ev, Hacı Hamam Mahallesi Kâşif Sokakta yer almaktadır. XIX. yüzyıl sonlarında moloz taştan üç katlı olarak yapılan ev iç sofalı planlıdır.

Duvarlar hatıllı ve harçlı olarak yapılmıştır. Üst örtü kırma çatılı olup çatı kiremit kaplıdır. Evin güneyinde zemin katı ile irtibatlı ve aynı zamanda sokağa irtibatı olan küçük bir bahçesi vardır. Bahçe girişi tali giriş olarak kullanılmıştır.

Güney cephesindeki cümle kapısından girildiğinde, zemin katın taşlık kısmına geçilmektedir. Bu cephede ayrıca büyük ahıra açılan bir kapı daha bulunur. Zemin katın kuzey batı köşe odası iki kat yüksekliğindeki samanlıktır Zemin katın diğer odası da ahır olarak kullanılmaktadır. Taşlıktaki ahşap bir merdiven ile ara katın sofa kısmına çıkılmaktadır.    Bu evde ara kat düzenlemesi biraz farklılık göstermektedir. Ara kat iç sofanın yarısı ile doğu bölümü kapsar.

Bu bölüme giriş ise güneydoğu köşe odanın içinden sağlanmıştır. İç sofanın güney ucundaki çıkmanın altında kalan bölüm ara katın helâ ve lavabo kısmını ihtiva etmektedir. Ara kat az sayıda pencereleri ile kışlık kat olarak kullanılmıştır.   Ara kattan iç sofanın ortasındaki bir merdiven ile birinci katın iç sofasına çıkılmaktadır. Birinci kat plan ve süslemesi ile evin esas yaşama katıdır.

Birinci kat planı iç sofanın doğu ve batısında yer alan dört odadan meydana gelmiştir. İç sofanın kuzey ucundaki kafesli çıkmanın iç kısmı bir seki şeklinde hafif yüksek bir zemin ile sofadan kısmen ayrılmıştır. Sofanın güney ucunda ise bağdadi duvarla bölünmüş küçük bir mekân elde edilmiştir. Bu mekânın önündeki bir merdiven çatıdaki köşk oda katına geçit vermektedir. Sofa içinde sofanın bir ucunun bağdadi duvarlarla bölünmesiyle yeni mekânlar elde etme ihtiyacı Konya evlerinde de görülür.

Birinci katın kuzeye bakan odaları çiçeklikli yüklükleri ve çıtalı tavan kaplamaları özenle yapılmıştır Esas yaşama katı olan birinci katın güneyindeki odalardan güneybatı köşe odada büyük bir ocak yer almaktadır. Muhtemelen bu oda evin mutfak odasıdır. Birinci katın güney odalarında da çiçeklikli yüklükler bulunmaktadır.

Ağmazlar evinde süsleme unsurları yok denecek kadar azdır. Kafesli çıkmalar diğer bölge evlerindeki gibi süslemeli değildir. Sadece kuzeydeki çıkmanın ajurlu kafeslerinin hotozlarında stilize bitkisel motifler dikkati çeker. Süsleme daha çok iç mimarinin tavan, yüklük ve kapı kanatlarında yoğunlaşmıştır. Çatıdaki kafesli çıkmaların üzeri köşk odalı olarak düzenlenmiştir. Ancak çatı kapalı olduğu için içerisine girilememiştir.

Birinci katın kuzey cephesinin doğusundaki oda tavanında baklava dilimi biçiminde geometrik kompozisyonda bir göbek yapılmıştır. Bu göbeğin içi ince çıtalarla kareli taksimatla doldurulmuştur. Tavanın diğer yüzeyi ise alttan çakmalı düz tavan şeklindedir. Kuzeybatı köşe odanın tavanında ise düz alttan çakmalı tavan yüzeyine sekiz kollu bir yıldız göbek işlenmiştir. Diğer odalar ile sofalar ise düz, alttan çakmalı çıtalı tavanlıdır.

Süsleme unsurları yüklük ve çiçekliklerde biraz daha fazladır. Daha çok yarım yuvarlak kemerli niş şeklindeki çiçekliklerin yerine burada dikdörtgen formlu bir düzenleme vardır. Çiçekliklerinin üzerinde yatay dikdörtgen bir alınlık bulunur. Bu alınlığın üzerinde ajurlanmış iki sıra salbek motifi bulunur. Salbeklerin zeminlerine mavi ve yeşil renkteki kadife kumaşlar yerleştirilmiştir. Bu uygulama bölge evleri içinde Beyşehir çevresinde bir gelenek hâlindedir. Çiçekliğin çerçevesinde bitkisel ve geometrik süsleme silmeler bulunur. İnce yivler şeklinde devam eden stilize bordürler arasına yerleştirilen ve sekiz kollu mini yıldız göbekleri bölge evlerinde sıkça gördüğümüz tavan göbeklerini hatırlatmaktadır. Kapı kanatları ile diğer yüklük ve dolap yüzeylerinde sade yüzeysel oymalı süsler yapılmıştır.

Süslemesini ağırlıklı olarak ahşap yüzeylerde toplayan evde alçı ve kalem işi türünden süslemeye rastlanmaz.

İç sofalı planı ve zengin ahşap süsleme programıyla Ağmazlar evi Beyşehir ve yakın çevresindeki diğer evler gibi geleneksel özellikler taşımaktadır.

Hacı Akif Evi

Ev, XIX. yüzyılda adını aldığı Hacı Akif Mahallesi, Özdilek Caddesi 7. Sokak Nu. 30’da eğimli bir arsa üzerinde düzgün moloz taşlardan iç sofalı, harçlı duvar tekniğinde iki katlı olarak inşa edilmiştir. Üst örtüsü kırma çatı olup modern kiremitlerle kaplanmıştır. İç sofalı bir planı olup planında bazı yeni değişiklikler yapılmıştır.

Evin orijinal girişi kuzey cephesindendir. Zemin kata girildiğinde kuzey-güney yönünde uzanan bir taşlık ve onun iki yanında sıralanan ikişerden dört oda yer almaktadır. Odalar arasında depo ve kiler olarak kullanılan küçük mekânlar ile merdiven açıklığı bulunmaktadır.

Zemin kat odalarından güneydeki odalarda, oda içine açılan ve birer kapısı olan küçük mekânlar bulunur. Bu mekânlar gusülhane olarak kullanılmış olabilir. Kuzeydeki odalarda ise bu mekânlar kapaklı yüklükler şeklindedir. Oda tavanları sade, süslemesiz, düz ahşap tavanlardır.

Oldukça fazla değişikliğe uğramış birinci katın iç sofasında oval formlu bağdadi bir tekne tavan vardır. Tekne tavanın dışında kalan kısımlar ise düz, alttan çakmalı tavan kaplaması biçimindedir. Ortadaki oval göbek zemini çıtalarla taksimatlanmıştır. Göbeğin bulunduğu kısım bir bordür şeklinde altın yaldız ve yeşil renkteki kalem işi süslemeler ile sınırlandırılmıştır. Tekne tavanın kavisli geçiş yüzeylerine vazo içinde çiçekler ve barok tarzda yapılmış bitkisel süslemeler yapılmıştır. Kuzeybatı odanın oval tavanının ortasında eğri kesim tekniğinde yapılmış hatayili göbek ve ortasında narçiçeği gibi püskül vardır. Bu göbekte kırmızı kumaş zemin üzerine tutturulmuştur. Bu uygulama Türk evinde XIX. yüzyıldan sonra sıklıkla görülen bir uygulamadır.

Hacı Akif evinde başoda kuzeydoğu köşesindeki oda olup tavanı “S” kıvrımlarıyla oluşturulan çıtalı tavan kaplaması şeklindedir. Ortasında sarı renkle boyanmış dallar ve yeşil yapraklar arasındaki pembe güllerin çevirdiği fırfırlı bir tavan göbeği yer almaktadır. Marul göbek olarak ta bilinen bu göbeğin örneklerini Konya evlerinde de görmekteyiz.

Ayrıca evin sofa ve başodasında ahşaptan yapılmış çiçeklik örnekleri görmekteyiz. Bu gelenek de hem Türk evinde hem de bölge evlerinde yaygındır.

Hacı Akif evi uygulanan planı ve kalem işi süslemesiyle XIX. yüzyıl başlarında inşa edilmiş ve ayakta kalabilmiş nadir örneklerden birisidir.