BOZKIR

VIII. EKONOMİ VE SANAYİ

Bozkır’ın en önemli geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Tarımda özellikle elmacılık çok ilerlemiştir. Son zamanlarda elmacılığın yerini kiraz ve ceviz yetiştiriciliği almıştır. Küçükbaş hayvan sayısında ciddi azalmalar olmuştur. Karasal bir iklim sürdüğünden buğday, arpa, nohut, mercimek gibi ürünlerin yanında karpuz, lahana, salatalık da yetiştirilmektedir. Özellikle Karayahya köyünün karpuzu ve bulguru, Karacaardıç köyünün mercimeği, Karacahisar köyünün patatesi ünlüdür. Bozkırda özellikle Dere ve Sorkun beldelerinde tahin değirmenleri mevcuttur. Ham maddesi susam olan tahin bol miktarda üretilmekte iç ve dış piyasalarda tüketilmektedir. Bunun yanında Bozkır’ın köylerinde yıllardır arıcılık ön plandadır. Bal üretiminin çok olması, Torosların yüksekliği ve çeşitli bitkilerin bolluğuna bağlanabilir. Özellikle Üçpınar, Çağlayan, Dere ve Sorkun beldeleri sakinleri geçimlerini ürettikleri baldan sağlamaktadırlar. Bozkır civarında bağcılık çok ileri durumda iken, son zamanlarda Floksera hastalığı yüzünden bağcılık çok gerilemiştir. Bozkırda sanayi alanında şu anda herhangi bir üretim yapılmamaktadır. Ancak 1850’li yıllarda Bozkır’da tüfek ve tabanca yapımı çok yaygın idi. Konya vilayet salnamelerine göre 1860’lı yıllarda Konya yöresinin en güzel tabanca ve tüfeklerinin yapıldığı yer olarak Bozkır bilinmektedir. El sanatları teknolojiye yenik düşmüştür. Buna rağmen semer yapımı, bıçak yapımı, kilim ve halı dokuma, testicilik, iğne oyacılığı, nalbantlık, kalaycılık, dericilik, gibi sanatlar az olsa da günümüzde varlığını sürdürmektedir.

Çarşamba Çayı üzerinde 1840 yılında otuzun üzerinde un değirmeni bulunmakta iken, bugün bu sayı yok denecek kadar azalmıştır. Bu durum bölgenin fakir oluşu ve nüfusun hızla azalmasına bağlanabilir. Bugün Çağlayan kasabasında bir bıçakçı, Bozkır merkezde iki kalaycı ve bir nalbant bulunmaktadır.

Bozkır Madeni

Bozkır ve civarı madencilik açısından zengindir. Antik dönemden beri çıkarılan çeşitli madenlerin Gezlevi, Dedemli ve Tufan Deresi yörelerinde yoğunlaştığı görülmektedir. Roma Döneminde çıkarılan demirin Zengibar Kalesi’ndeki yapılarda kullanıldığı bilinmektedir. Osmanlı Döneminde de kurşun, gümüş ve altın olarak işletilmiş 1786 yılında terk edilmiş ve on sene sonra işletmeye tekrar açılmıştır. Bu madenlerin develere yükletilerek Toroslardan Alanya’ya taşındığı Alanya’dan da gemilere yüklenerek İstanbul’a gönderildiği bilinmektedir. 1700’lü yılların başından itibaren işletilen madenler Bozkır ve çevresini ekonomik ve idari anlamda güçlendirmiştir. Osmanlı Devleti XVIII. yüzyılın başlarında Vezir Ali Paşa zamanında Bozkır’da maden işletmeye başlanmıştır. Kazıkdere (Dere) köyünde demir madeni çıkarken, Geriş ve Tufan Deresi civarında altın, gümüş ve kurşun madenleri çıkarılmıştır. Osmanlı hazinesine getirisi yılda 30.000 kuruştur. Maden emini atamaları yapılmış; ilk maden emini olarak Hasan Ağa’yı ondan sonra Ali Efendi, Abdurrahman Paşa, Abdullah Bey gibi kişileri görmekteyiz. Ancak yapılan zulümler ve bazı zorbaların isyanı maden işletmeciliğinin gelişmesini sekteye uğratmıştır. Özellikle Dere kasabası civarında yaşayan Deli Yunus zamanında büyük kargaşa olmuştur. Bugünkü araştırmalarda Gezlevi, Eğiste, Gerez ve Kovanlık yaylalarında demir, Yelbeyi köyünde magnezyum, Karabayır köyünde kömür, Hisarlık, Kızılöz, Soğucak ve Karabayır köylerinde barit, Kildere köyünde asbest madenlerinin olduğu ortaya çıkarılmıştır. Bozkır için gelecek vadeden madenciliktir. Ayrıca son zamanlarda Bozkır civarında mermer ocakları tespit edilerek üretimine başlanmıştır.

MUSTAFA YILMAZ

BİBLİYOGRAFYA

  • Strabon, 1949, XII/568 vd.; Diodoros, 1947, XVIII/21 vd.; Hamilton, 1842, 421 vd.; Akurgal, 1988, 328; Sarıgöllü, 1971, 51 vd.; Konyalı, 1974, I/207 vd.; Bahar, 1991; Sümer, 1999, 203vd.; Tuş, 2006, 60 vd., Aköz, 2006, 67; KVS, 1868/43; 1869/43; 1870/47; 1871/47; 1872/45; 1873/45; 1874/46; 1875/46; 1877/46; 1879/90; 1880/92; 1882/65-66, 104; 1885/69, 92, 93; 1886/183-184; 1887/93-94; 1888/95; 1890/90-91, 98-99; 1892-93/148-149; 1894-95/150; 1896/146-147; 1899/152, 154; 1904/101-102; İç İşleri Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğü sicil kayıtları; Ülker, 2003; Dr. Nazmi, 2099; Tuş, 2006, 64 vd; Muşmal, 2006a, 102 vd.; Uzunçarşılı, 1983, IV-II/578; Hamilton, 1842, 412 vd.; Akarca, 1972, 112 vd.; Scarborukgh, 1991; Bahar, 1991; Yılmaz, 2005; KVS, 1871/99; 1872/91; 1873/99; Muşmal, 2006a, 87-107.