AKŞEHİR

Halk Kültürü

Akşehir’in günümüze ulaşan maddi ve manevi kültürel mirası, ulusal kültürel değerler açısından da önem taşımaktadır. Halk kültürü arasında sıra yarenliği geleneği, halk türküleri, oyunlar, masallar, hikâye, mâni, ninni, bilmece, tekerleme, atasözleri, deyimler, dua ve beddualar gelenekselleşmiş önemli değerler arasındadır. Gelenekselleşen diğer âdetler arasında doğum, çocuğa ad koyma, nişan ve düğün törenleri, asker uğurlama, ölüm ve sonrası yapılan törenler günümüzde özellikle kırsal kesimde hâlen yaygın olarak uygulanan gelenekler olarak görülmektedir. Bu törenlerin birçoğunda toplu ziyafetler ve eğlenceler günümüzde de devam ettirilmektedir.

Akşehir, halk oyunları ve türküler açısından da oldukça zengindir. Yöre halk oyunlarının bazıları; Akşehir’in Dağları, Ayoğlan, Bir Sabahtan, Bermende Zeybeği, Çapa Çaparım Çapa, Çarşıda Gezer Oğlan, Emmiler, Gedil Zeybeği, Gıcılar, Kadifem Kara Katlı, Karanfilim, Turnalar, Üç Türkoğlu, Yasiyan Oyun Havası, Yaşar Türküsü, Yüz Dirhem en yaygın bilinenleridir.

Yöresel türkülerin gelecek nesillere aktarılması ve günümüz gençliğinin de dinleyebilmesi ve aralarında yaygınlaştırılması açısından CD’leri çıkarılmıştır. Yöresel türküler arasında; Karanfilsin Bibersin, Emmiler, Durnam Gelir Yata Kalka, Bir Sabah Yolum Düzülür Gedil’e, Kadifem Gara Gatlı, Kıcılar Kavak Kıcılar, Yasiyan’a Giremedim, Yasiyan’a Varamadım Yalınız, Üç Türkoğlu, Ayoğlan sayılabilir.

Yöresel halk oyunları ve türküler, mahallî gruplar ile ilk ve ortaöğretim okullarının öğrencileri tarafından hâlen yıl içinde yapılan 5-10 Temmuz Uluslararası Akşehir Nasreddin Hoca Şenliği, 24 Ağustos Akşehir Onur Günü Etkinlikleri, Bahar Şenliği, Yörük Şöleni, Ramazan Şenliği, Çakıllar Çilek Festivali gibi etkinliklerde sunulmaktadır.

Akşehir geleneksel yemeklerin hâlen yaygın yapıldığı ender yerlerden birisidir. Halk arasında pazar sabahları yaygın olarak yapılan herse günleri buna en güzel örnektir. Akşehir mutfağında un, sebze ve et ağırlıklı olarak kullanılır. Yörenin tanınmış yiyecekleri arasında zülbiye, herse, topalak, ekmekaşı, sakalasarkan, tirit, toyga çorbası, tarhana, erişte, peynir baklavası sayılabilir. Bazlama, yufka, bezdirme, katmer, akıtma, gömme, yağlı ekmek, tahinli ekmek yörenin ekmek çeşitleridir. Ayrıca ilçede helvacılık sanayi gelişmiştir.

Yörenin el sanatları arasında at arabacılığı yapımı önemli bir yer tutar. 1940’lı yıllardan günümüze halk tarafından benimsenen ve sürdürülen bir meslektir. Eski Buğday Pazarı civarındaki Meydan Mahallesi’nde yaklaşık elli beş adet at arabacılığı yapan atölye ile üç-dört adet araba boyama ustasının bulunduğu bilinmektedir. Ayrıca hediyelik eşya olarak minyatür at araba yapımcılığı da günümüzde sürdürülen el sanatlarındandır.

İpek halı dokumacılığı, ebru, cam süsleme, batik, ahşap boyama, dantel, iğne oyacılığı, kırk yama, hasırcılık, kalaycılık bireysel veya devlet kurumlarının açtığı kurslar aracılığı ile sürdürülen el sanatları-zanaatlar arasında sayılabilir.

Akşehir, önemli kültür ve sanat insanları yetiştirmiştir. Nasreddin Hoca, Seyyid Mahmut Hayrani, Tarık Buğra* bunlardan ilk akla gelenlerdir.

Akşehir’de her yıl temmuz ayında bir dizi kültürel etkinlik düzenlenmektedir. Bunların en önemlisi Nasreddin Hoca Derneği tarafından düzenlenen Uluslararası Nasreddin Hoca Şenlikleridir. Bu şenlik kapsamında halk oyunları gösterileri, tiyatro oyunları sergilenmekte, öykü, şiir, resim, karikatür yarışmaları düzenlenmektedir.

Akşehir, tarihî bakımdan önemli bir spor yarışmasına mekân olmuştur. Kurtuluş Savaşı hazırlıkları sırasında Yunanlıları şaşırtmak için ilk futbol maçı Akşehir’de düzenlenmiştir. 11.10.1949 tarihinde kurulan Akşehir Spor Gençlik Kulübü’nün renkleri kırmızı-beyazdır.

HAŞİM KARPUZ

BİBLİYOGRAFYA

  • Konya İl Yıllığı, 1973; Bektaş, 1996; Demiralp, 1996; Ertürk, 2007; Karpuz, 1992; Karpuz, 2009; Konyalı, 1945; K. Özcan, 2003; Samur, 1996; Sözen, 1970; Sözen, 1972; Tanyeli, 1987; Yörük, 2008.