AKŞEHİR

Akşehir Tekke ve Zaviyeleri

Abdi Efendi Zaviyesi ve Türbesi: Banisi “Abdi Efendi diye de meşhur olan Hacı Mahmud oğlu Şeyh Abdullah’tır. Zaviyenin bir de türbe bölümü mevcut idi.

Ahi Cemaleddin Zaviyesi: Nakkaş Mahallesi’nde idi. Ahilere hizmet veren bir tasavvuf yapısı olduğu Zilkade 1179/Nisan 1766 tarihli bir berattan “Akşehir’de dikiciler hirefinin şeyhi ve yine Ahî Cemaleddin Zâviyesi’nin yevmî bir akçe ile ma‘a’t-tevliye zâviyedârı olan şeyh Mustafa’ya tecdîd buyruldu” denmesinden anlaşılmaktadır. Zaviye XX. yüzyıl başlarında bile mevcut idi.

Baba Nimet Zaviyesi: Kaynaklarda “Şeyh Baba Nimetullah” ve “Nimetullah Baba” diye bilinen ve aynı zamanda müfessir olan âlim adına XV. yüzyılın ikinci yarısında inşa edilmiştir. Bitişiğinde ayrıca “Baba Nimet Mezarlığı” bulunuyordu.

Hızır İlyaslık: Türkiye Selçukluları döneminden kaldığı tahmin edilmektedir. Fatih dönemi vakıf tahririnde “Hızır İlyaslık olarak kaydedilmiştir. Şu anda Akşehir’in mesireliğidir.

Kara Mahmud Baba Zaviyesi: Bayramiye şeyhlerinden Akşehirli Hacı Mahmud oğlu Şeyh Abdullah’tan el alan Şeyh Mahmud adına yaptırılmıştır. Şeyh Mahmud (972/1564-1565) sağlığında zaviyenin mevcut olduğuna bakılırsa, XVI. yüzyılın başlarında inşa edilmiştir.

Musa Zaviyesi/Mevlevihane: Akşehir’de müstakil bir Mevlevihane mevcut değildi. XV. yüzyıl ortalarında Musa Zaviyesi, Mevlevihane olarak tahsis edilmiştir. Fatih’in 881/1476’da Akşehir vakıflarını tahriri sırasında bu husus kayda geçirilmiştir.

Nasuh Efendi Tekkesi: Ârif Mahallesi’de Halvetiye meşayihinden Akşehirli Şeyh Nasuh adlı bir mutasavvıf tarafından XVI. yüzyıl ortalarında kurulmuştur.

Seyit Mahmud Hayrani Zaviyesi: Seyit Mahmud Hayrani Zaviyesi, XIII. yüzyıl mutasavvıflarından Seyit Mahmut Hayrani adına, türbesinin çevresinde, zaviye, imaret, mescidi ile medrese, hamam, hazire ve Ferruhşah Mescidi olarak inşa edilmiştir.

Seyit Yunus Zaviyesi: Meydan Mahallesi’nde XIV. yüzyıl sonlarında Seyit Yunus adlı bir mutasavvıf tarafından yapılmıştır. Bir de türbesi bulunan zaviyede gelip geçen yolculara yemek de yedirilirdi. Vakıf köy ve mezraları çok olduğundan uzun süre hizmet vermiştir. XX. yüzyıl başlarında bile ayakta idi.

Sultan Abdullah b. Bayezid Han Zaviyesi: II. Bayezid’in oğlu Şehzade Abdullah tarafından Tekke köyünde inşa edilmiştir. Vakıf gelirleri bol olduğu için uzun süre ayakta kalmış, gelip geçenlere hizmet verilmiştir.

Şeyh Cemaleddin Zaviyesi: Cemaleddin Aksarayi’nin soyundan gelen Halveti şeyhi Cemaleddin Akşehri Kanuni döneminde yaptırmış, buraya zengin vakıflar tahsis etmiştir.

Şeyh Eyüp Zaviyesi: Türbesi Tercüman Mahallesi’nde bulunan Şeyh Eyüp tarafından XIII. yüzyıl sonlarında inşa edilmiştir. Türbe bölümü halen ayakta olup, çevresinde mezarlık da mevcuttur.

Şeyh Muinüddin Tekkesi: Şeyh Muinüddin Tekkesi, Fatih’in yaptırdığı vakıf tahririnde (881/1476) kaydedilmiştir. XV. yüzyılın ortalarında inşa edildiği tahmin edilmektedir.

YUSUF KÜÇÜKDAĞ

BİBLİYOGRAFYA

  • VAD, Nu. 1140, s. 80, 160; Nu. 1141, s. 160, 161; Nu. 1057, s. 117-118; Nu. 1062, vr. 12a; Nu. 1068, s. 191, 192; Nu. 1069, vr. 41b, 42b, 43a, 44a; AŞS, Nu. 329, s. 48/3, 274/2; Mecdi, Tercüme-i Şekaik, 360; Ataî, Zeyl-i Şekaik, 85, 467; Sicill-i Osmanî, IV/556, 574; Konyalı, 1945, 302-303, 356-360, 364, 404-407, 480, 482-485, 490; Küçükdağ, 1995, 122; Küçükdağ, 2005, 311-322.