Selçuk Mahallesi, Ulu Cami Caddesi’nde bulunan yapı, Yukarı Hamam ile Seydi (Dizdar) Hamamı arasında kaldığı için “Orta Hamam” diye anılmaktadır. Halk arasında “Mavras Hamamı” diye de bilinir. Hamam, hâlen sağlam ve kullanılmakta olup, dış görünümü ile bir meskeni hatırlatmaktadır.
Yapıda düzgün kesme ve moloz taş ile tuğla kullanılmıştır. Üst örtüsü kubbe ve tonozlardan oluşan yapı, doğu-batı istikametinde dikdörtgen bir plan üzerine oturtulmuştur.
Hamamın erkekler kısmı caddeye bakarken, soyunmalığa güney duvardan içeri açılan basık kemerli kapıdan girilmektedir. Bu kısım yamuk bir plana sahiptir. Bu kısma sonradan yapılan ilavelerle, üstünün düz ahşap tavanla örtülmesi, epey onarımlar geçirdiğini gösteriyor. Buradan bir aralıkla soğukluğa geçilir. Bu mekândan doğu duvarındaki basık kemerli kapıdan ılıklığa geçilmektedir.
Enine dikdörtgen planlı soğukluğun iki yanına geniş yuvarlak kemerler inşa edilerek, kareye dönüştürülmüş ve bir kubbe ile örtülmüştür. Buradan doğu duvarının ortasından yine basık kemerli bir kapıdan sıcaklığa geçilmektedir.
Kare mekânlı hacmin üzeri, yuvarlak kemerli tromplarla geçişi sağlanmış ve kubbe ile örtülmüştür.
Kadınlar bölümü, erkekler kısmının kuzey duvarına bitişik olarak inşa edilmiştir.
Soyunmalığa batı duvarının kuzey ucundaki sivri kemerli bir kapıdan girilmektedir. Üçgen şeklinde olan bu kısmın birçok onarımlar geçirdiği duvarındaki kırıklardan anlaşılmaktadır. Bu bölümün örtüsü yenilenmiştir.
Soğukluk ve sıcaklık, plan ve örtü bakımından erkekler bölümünün aynısı ve simetriğidir. Mekânların aydınlatılması kubbelerdeki aydınlık feneri ve ışıklıklarla sağlanmıştır.
Su deposu ve külhan; hamamın doğu duvarına bitişik olarak inşa edilmiştir. Yapının ayrı ayrı mermer levhalar üzerine yazılmış aynı tarihli üç kitabesi bulunmaktadır. Kitabelerde hamamın, II. Abdülhamid döneminde Ferid Paşa’nın Konya valiliği ve Selim Bey’in kaymakamlığı zamanında, geliri okul masraflarını karşılamak amacı ile Akşehirli Assen Mığırdıç Kalfa’ya inşa ettirildiği ve inşaatın Zilhicce 1318 (Mart/Nisan 1901) yılında bitirildiği belirtilmektedir.
Bazı kaynaklarda daha evvel bu hamamın bulunduğu yerde, eski bir hamamın olduğu ve bunun yıktırılarak yerine şimdiki hamamın yapıldığı bildirilmektedir. Aslında yapının soyunma mahalli, ılıklık ve halvet hacimleri arasında plan bakımından görülen uyumsuzluk bunu gösterir. Ancak elde kesin bir delil olmadığı için eski yapı hakkında fikir yürütmek mümkün görünmemektedir.
Akşehir Orta Hamam
