Meram ilçesinin en gözde yeri olan Anıt Alanı; kuzeyde Zafer Meydanı’na uzanan Atatürk Caddesi ve Zindankale’ye çıkan Anber Reis Caddesi, batıda İstasyon’a ulaşan Ferit Paşa Caddesi, Vatan Caddesi’nden gelen Millet Caddesi ve uzantısı olan Muhlis Koner Caddesi, doğuda Muhacir Pazarı yönüne giden Sait Paşa Caddesi, güneyde DSİ binaları ve Atatürk Stadyumu arasında olup; Abdülaziz, Bahçeli Evler, Mamuriye, Şeyh Sadreddin Konevi Mahalleleriyle de sınırları vardır.
Çoğu şehir ve ilçelerdeki Atatürk Anıtları, şehrin merkezinde, hükümet konaklarının meydanlarında bulunmasına rağmen; Konya Atatürk Anıtı (bk. Atatürk Heykeli*) Hükümet Konağı Meydanı’nda değil, zamanında, Konya’ya demiryolu ile gelenlerin şehir merkezine giriş güzergâhı olan şimdiki yerindedir. 1906 yılında hizmete giren ve İstasyon’la şehir merkezi arasında ulaşımı sağlayan atlı tramvay da Anıt Alanı ve Konya Lisesi önünden geçmekteydi.
1920’li yıllarda Anıt Alanı ve çevresi bomboştu. Horozluhan ve Konevi sitelerinin arsasında gençler futbol oynarlardı. 1924 yılında ilk resmî futbol maçı da burada yapılmıştır.
Şimdiki Devlet Tiyatrosu binasının olduğu yerde Millet Bahçesi* olarak düzenlenen bir park ve tenis alanı vardı. Uzun yıllar Konya halkına hizmet veren bu yeşil alan kaldırıldığında işlemeli taç kapısı da İmam Hatip Lisesi bahçe girişine konuldu.
Bahçesi, Tiyatro binasına bitişik Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi’nin bulunduğu yerler de eskiden yeşil alandı. Bir ara çay bahçesi olarak da kullanılan bu yeşil alanda gece düğünleri de yapılırdı. 1901 tarihli Ferit Paşa Çeşmesi şimdiki yerine kaldırılmadan önce; yolun karşı tarafındaydı. Halk arasında Yeşil Cami olarak bilinen Amberreis Camii de şimdiki yerinde değil, Anıt Alanı’nın güneyindeydi. Caminin yanında bir de Amberreis Türbesi vardı. Bu türbe 1927 yılında yol yapımı sırasında yıktırılmıştır.
Anıt Alanı’nın en görkemli tarihî binası, Meram Konya Lisesinin eski binasıdır. Bu lisenin hemen karşısındaki Meram Kız Meslek Lisesinin olduğu yerde de Bego’nun oteli bulunmaktaydı. Alanın bir başka oteli ise; Feridiye Karakolu’nun* karşısındaki Hotel Patri (Vatan Oteli) idi. Bu otelleri azınlıklar çalıştırırlardı. Amberreis Camii’nin güneybatısında, yıkılıp yerine Onkoloji Hastanesi inşaatına başlanan TMO binasının olduğu yerde ikişer katlı evler vardı. Konya’nın ilk Ticaret Lisesi bu iki katlı evlerin birinde açılmıştı. Yine aynı sırada yakın zamanlara kadar kullanılmış olan iki katlı Ermeni evleri vardı. Bu evlerin arkasında ise; Konevi Camii ve Türbesi, Turgutoğlu Türbesi vardır. Bu çevrede bir de mezarlık bulunuyordu. Bu mezarlık kaldırılarak yerine apartmanlar yapılmıştır. Konevi Camii ve Türbesi’nin sırasında hâlen sağlam olarak hizmet veren, orijinal kitabeli Kapı Çeşmesi vardır. Konya Kalesi’nin surları Konevi Camii’nin önünde geçtiği ve burada bir kale kapısı olduğu için bu çeşmeye Kapı Çeşmesi adı verilmiştir.
1950’li yıllarda Anıt Alanı, çevresindeki evlerde beslenen sığırların da toplanma yeriydi. Sığırlar burada toplanıp yaylıma götürülürdü.
Anıt Alanı’nın hemen güneyinde yer alan Atatürk Stadyumu 1950 sonrasında Vali Şefik Soyer zamanında yapılıp hizmete girdi. O zamanlar Anıt Alanı’nın güneyinde stadyum ve Feridiye Karakolu’ndan başka bina yoktu. Bu boş arazilerin bir kısmı sonraki yıllarda stadyuma katıldı, bir kısmı da belediye tarafından arsa olarak satılıp imara açıldı.
Şimdiki DSİ binalarının olduğu yerlerde Kurtuluş İlkokulu vardı. Muhacir Pazarı yönünde ilerleyen Sait Paşa Caddesi’nin sol tarafında atlı tramvayın atlarının konulduğu ahırlar bulunmaktaydı. Sağında ise Yüksek Mezarlık olarak bilinen mezarlık vardı. Bu mezarlık şimdiki Muhacir Pazarı’nın olduğu yerden başlayıp Ticaret, Endüstri Meslek ve Anadolu Liselerinin bulunduğu alana kadar uzanıyordu. Yüksek Mezarlık temizlenip yerine okullar ve tek katlı, bahçeli öğretmen evleri yapılmıştı. Şimdiki Meram Emniyet Amirliği binasının güneybatısında Tantavi’nin Ambarı olarak bilinen zahire deposu, hâlen sağlam olarak özel mülkiyette bulunmaktadır.
Şimdiki Meram Kaymakamlığı ve Nüfus Müdürlüğü binası; merkezî yönetimin ilçelere ayrılmasına kadar vali konağı olarak kullanılmıştı. Şimdiki Anıt Hastanesi yerinde ise banka lojmanları bulunmaktaydı.
Anıt Alanı ve çevresi, günümüzde; Atatürk Anıtı’yla, marketleriyle, mağazalarıyla, modern binalarıyla, çevresindeki okullarıyla, geniş caddeleriyle modern bir semttir.
Anıt Alanı'ndan eski bir görünüm
Günümüzde Anıt Alanı
