BEYHEKİM MAHALLESİ

Tarihî bir mahalle.

Beyhekim Mahallesi, Konya’nın en eski mahallelerinden biridir. Alâeddin Tepesi’nin batısında yer almaktadır. Zaman zaman hudutları değişmekle beraber, bugün için doğusunda Hamidiye, batısında Beyazıt, kuzeybatısında Devricedit, güneyinde Abdülaziz, kuzeydoğusunda Ferhuniye mahalleleri vardır. Bugün Selçuklu ilçesi hudutları içinde yer almaktadır.

Değişik maksatlarla yapılan kazılarda, her yerde Bizans Dönemi kalıntılarına rastlanması, bu mevkiin o dönemde de önemli bir yerleşim merkezi olduğunu göstermektedir. Selçuklu ve Karamanoğulları dönemlerinde de dış surlar içinde önemli iskân merkezlerindendir. İstanbul Başvekâlet Arşivi’nde 387 numarada kayıtlı Kanuni devrine ait tarihsiz bir il yazıcı defterine göre Beyhekim, dokuz hane ve on dört neferden ibarettir. III. Murat döneminde mükellef sayısı kırk ikidir. 1264/1847-48 yılı temettüat kaydında ise hane sayısı 21’dir. Bu duruma göre Beyhekim Mahallesi önceleri orta büyüklükte bir mahalle iken XIX. yüzyılda bir küçülme meydana gelmiştir.

Önemli sokaklarının ekserisi tarihî isimler ve hatıraları yaşatmaktadır. Âşık Figanî Sokağı, Kazeruni Sokağı (Ebu İshak-ı Kazeruni Tekkesi de yine Beyhekim Mahallesi’nde ve Beyhekim Mescidi’nin batı tarafındadır), Ertuğrul Gazi Sokağı, Abdülezel Paşa Sokağı, Kaleönü Sokağı (Alâeddin Tepesi’ni çevreleyen iç kalenin batı tarafında yer aldığı için Kaleönü ismini almıştır), Zindankale Sokağı (İç kale ile dış kale arasında yer alan ve Selçuklular Döneminde zindanların bulunduğu bir semte komşu olması hasebiyle bu ismi taşımaktadır).

Mahallede bulunan Beyhekim Mescidi, XIII. yüzyılda görevli olarak Konya’da bulunan Nahçıvanlı hekim Ekmeleddin tarafından inşa ettirilmiştir. Beyhekim Mezarlığı da Beyhekim Mescidi’nin güneybatısında idi. Selçuklulardan kalan ve 1937 yılında kalıntıları mevcut olan mezarlığın bir kısmı yola gitmiş, bir kısmı da inşaat sahasında kalarak kaybolup gitmiştir. Yine Selçuklular Devrinde darphanenin de bu mahallede olduğu kayıtlarda zikredilmektedir.

Beyhekim Mahallesi’nde Karamanoğulları Devrinde Hoca Muin tarafından, Muiniye Medresesi yaptırılmıştır. Müştemilâtı geniş ve gelir getiren vakıfları çok olan bu medrese de uzun yıllar görevini icra etmiş, birçok ilim ve devlet adamı yetiştirmiştir. Bugün bu medresenin yerinde İl Sağlık Müdürlüğü ve Zindankale Diş Protez Merkezi bulunmaktadır.

Fatih Sultan Mehmet döneminde mahalle, Devlet Han Mahallesi olarak da anılmıştır. Devlet Han, Fatih devrinde Konya’nın tanınmış eşrafındandır. O dönem kayıtlarında Kapturga Mescidi diye bir mabedin ve bir hamamın (bugünkü İş Bankasının yerinde) olduğu görülmektedir.

Beyhekim Mahallesi, nüfus yoğunluğu, gece ve gündüz hareketliliği, güneyindeki Şato Form Caddesi’nin araç trafiğine kapatılıp, yayalara rahat bir gezi imkânı sağlanması, modern kafeleri ve işyerleri ile Konya’nın en mutena semtlerinden biridir. Fakat tarihî doku korunamamıştır.

Mahallede Bardakçı Camii, Konya İl Sağlık Müdürlüğü, Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi, Metal-İş Sendikası, askeri lojmanlar, İdeal Kız Öğrenci Yurdu binaları gibi birimler mevcuttur.

Mahallenin 2015 yılı nüfusu 19.141’dir.

ABDULLAH UÇAR

BİBLİYOGRAFYA

  • Es, Arşiv; Anıt Der. 1949, s. 7; Konyalı, Konya Tarihi, 2007, 239; Ünver, 1940, 187; Arabacı, 1998, 210; Sarıköse, 2011; Nedim Şencan (d. 1948, mahalle muhtarı) ile 12.08.2010 tarihli görüşme.