DEDE BAHÇESİ

Günümüzde Kültür Park’ın nüvesini oluşturan Dede Bahçesi; Selçuklu Döneminde, bugün sadece türbesi ayakta kalan Tacülvezir Külliyesi’nin güneyinde ekim ve yaylım yeri olarak kullanılan bir tarla idi. Osmanlı Döneminde bu tarlayı Mevlevi tarikatına mensup, aynı zamanda tanınmış bir hattat olan es-Seyyit el-Hacc Hasan bin el-merhum es-Seyyit Hüseyin Efendi satın alarak etrafını duvarla çevirtip bahçe hâline getirerek bugünkü ulu pelit ve çınar ağaçlarını diktirir. Ayrıca büyükçe bir havuz yaptırıp arazinin güneybatısında bulunan Kadıasker Çeşmesi’nin suyunun altıda bir hissesini buraya akıtır. Bakımlı hâle getirdiği bahçesini zamanla şeyhi ve dostu Bostan Çelebi (Bostan-ı Sani)’ye* hediye eder. Bostan Çelebi de bu bahçeyi Dergâh’a bağlayarak gelirini dergâh mensuplarının istifadesine bırakır. Mevleviler tarafından ekilip dikilmeye başlayan bahçe, bu tarihten sonra Dede Bahçesi adıyla anılmaya başlar.
Seyyit Hacı Hasan Efendi’nin vakfiyesine göre Dede Bahçesi’nin konumu şöyledir:
Konya’nın Binari Mahallesi’nde, güneyi kendinin mülk bağı, doğusu bostan ve Ağazade İbrahim ile Kemal Beşe hatunu mülkleri, kuzeyi Halil ve Hocacihanlı oğlu Mehmet mülkü, mescit, Ali mülkü, Hacı Nurullah bahçesi ve Tacülvezir Medresesi, batısı da umumi yol ile çevrelenmiştir.
Üç buçuk asır sonra posta oturan Abdülvahit Çelebi*, Bektaşi meşrep, ehlikeyif rahat yaşamayı seven bir zattır. Abdülvahit Çelebi, Dergâh’a bağlı bağ ve bahçelerde başlattığı imar ve inşa faaliyetleri çerçevesinde Dede Bahçesi’ni de ele alarak havuzun hemen yanı başındaki iki katlı küçük, şirin köşkü inşa ettirir (Cumhuriyet Döneminde yıktırılan köşk, Konya Büyükşehir Belediyesinin 2008 yılı Kültür Park Projesi kapsamında aslına uygun olarak yeniden yapılmıştır). Abdülvahit Çelebi riyasetindeki Mevleviler, yaz günlerinde, şehrin merkezindeki bu mesirelikte bazı günler müzik meclisleri, bazı günler de sema ayinleri icra ederler.
Birinci Dünya Savaşı yıllarında halkın içine düştüğü karamsarlık ve moralsizliğe bir çare olur düşüncesiyle Postnişin Abdülhalim Çelebi Efendi, Dede Bahçesi’nin dergâh mensuplarının istifadesine açık bulundurulma ananesini kaldırarak bahçeyi halka açar. Yaz günleri bahçede dönemin tanınmış saz heyetleri her gün ikindiden sonra meşke başlayıp, ışıklandırma düzeni olmadığından bahçe kapatıldığı için akşam ezan vakti de meşki sonlandırırlardı. Bu arada bahçenin ürünü meyve ve sebzeler de ufak bedeller karşılığı ziyaretçilere satılırdı. Cuma günleri ikindiden sonra perde ile bölünmüş kısma bazı memur ve yerli rical aileleri gelerek müzik dinlerler; çay, kahve içerlerdi.
1926 yılında tekke ve zaviyelerin kapatılmasından sonra Dede Bahçesi’ni Belediye satın alarak duvarlarını tamir ettirir. Büyük havuzu çimento derz yaptırıp yanındaki metruk kuyuyu temizleterek motopomp oturtur. Ayrıca Çayırbağı suyollarını tamir ettirdiği gibi, havuzun güneybatı ve güneydoğusuna üzerleri kiremit örtülü dört kafesli kamelya yaptırır. 1927 senesi baharında köşkün önüne fıskiye ile pelit ve çınarların altına genişçe bir dans pisti ekler. Aynı sene içerisinde bahçenin güneydoğu girişinin sağ tarafına ufak çaplı bir hayvanat bahçesi tesis ederek buraya tavus kuşları, ceylan, kurt, tilki gibi hayvanlarla cins güvercinler getirtir. Hayvanat bahçesiyle havuz arasındaki boşluğa da zamanın en modern iki tenis kortu inşa olunarak bahçeye giriş ücretli hâle getirilir. Bu arada havuza da ufak bir sandal konulur. Bu dönemde bahçeye giriş on kuruş, tenisin saati 50 kuruş, bir saatlik sandal gezisinin ücreti de 25 kuruştur.
Daha sonra belediye hayvanat bahçesiyle tenis kortlarını kaldırarak buraya bir çiçek seri ilavesiyle bahçeyi fidanlık hâline getirip, çiçek seri haricinde havuz, köşk ve pelitlerin altını kiraya verir. Burası Dede Aile Gazinosu adıyla yaz günleri hizmet vermeye başlar. Yaz akşamları Konyalı müzisyenlerin yanı sıra zaman zaman İstanbul’dan gelen tanınmış sanatçılar burada sanatlarını icra ederler. Ayrıca 1950 başlarından 1960 sonlarına kadar –zaman zaman inkıtalara uğrasa, arada bir Meram’a nakledilse de- Konya Gül Yarışmalarının çoğu burada yapılır.
1968 senesine gelindiğinde Dede Bahçesi, merhum belediye başkanı Ahmet Hilmi Nalçacı tarafından Kültür Park olarak yeniden düzenlenir. Bilahare Dede Bahçesi merkezli arazi Konya Fuarı alanına dönüştürüldüğünde ulu ağaçların gölgesindeki havuz kenarı yine halkın en tercih ettiği soluklanma mekânıdır.
2008 Aralığında Konya Büyükşehir Belediyesi tarafından Mevlâna Kültür Vadisi Projesi kapsamında yeniden düzenlenen Kültür Park, 17 Aralık 2009 tarihinde bir törenle açılışı yapılarak yeni çehresiyle Konya halkının istifadesine sunulur.