ABDÜLMÜMİN (MEĞARİBE) MESCİDİ

Türkiye Selçuklu Dönemi eseri.

Konya’da, Selçuklulardan kalan ünlü mescitlerden biridir. Alâeddin Tepesi’nin güneybatısında bulunan Abdülaziz Mahallesi’nde, Nasuh Bey Darülhuffazı’nın doğu yakınındadır. Mescit, “Abdü’l-Mü’min” adını, Karamanoğulları Devrinde, civarındaki hankâhında görevli bulunan ve “Mü’min Halîfe” (ö. 19 Şaban 876/31 Ocak 1472) diye meşhur olan Kadirî tarikatı şeyhinin adından almış ve sonraları bu şekilde tanınagelmiştir. Veli Sabri Uyar, Karamanoğlu İbrahim Bey’in ona teveccüh ve intisabının bulunduğunu, erkek oğullarına ve bu mescide Konya civarında dört köyü bıraktığını kaydeder.

Kare planlı mescit, kübik bir harimden meydana gelen Selçuklu mescitlerindendir. Esas cephesi doğudandır. Cepheleri kesme ve moloz taş duvarlıdır. Kubbesi tuğladandır.

Vakfiyesine göre, sonraları “Yediler Mescidi” diye de anılmıştır.

Clément Huart, 1891 Mayısındaki Konya gezisinde, mescidin üst üste yığılmış ucuz tuğlalardan meydana geldiğini, yazar. Bugünkü görünümü ise, temeli gibi, duvarları da taştandır. Bu farkın onarımlardan ileri geldiği anlaşılmaktadır. Üzeri, tuğla örgülü sağır ve dikenli bir kubbe ile örtülüdür. Orijinal hâlinde çini ile kaplı olduğunu düşündüğümüz mihrabı, aradan geçen uzun zaman içerisinde birçok tamir görmüş olup günümüzde son derecede sade durumdadır.

Çevresindeki yol seviyesinin yükselmesi sebebiyle, bu gün mahalle kotundan hayli aşağıda kaldığından birkaç basamakla ulaşılan dar ve basık kapısı, yapımında iri ve sert taşların kullanıldığı doğu duvarındadır.

Kitabesine göre, daha önce yerinde bir mescit bulunuyordu. Bugünkü mescidi ise, IV. Kılıçarslan oğlu Sultan Keyhüsrev III zamanında, Emir-i Hac-zade Mahmut, 674/1275 yılında eski mescidin yerinde yeniden yaptırmıştır.

Mescidin; dükkân, ev, fırın, hamam, tarla, değirmen, su dolabı yerleri, bağ, köy, tuz pazarı ve çiftlik gibi zengin gelirleri olan birçok vakıf mülkleri vardı.

Abdülmümin Mescidi

HASAN ÖZÖNDER

BİBLİYOGRAFYA

  • VGMA Defter, 147/5, Nu. 50; Veli Sabri (Uyar), özel not defteri; Ferit vd, 1339, 86-87; Konyalı, Konya Tarihi, 1964, 281-287; Önder, 1971, 133-135; Huart, 1978, 104-106; Elgin, 1948, 39-41; “Abdülmümin Mescidi’nin Haziresine Çarşı Yapılıyor”, Türkiye’de Yarın, 8.6.1985; Edip Sev’iş, “Diri Diri Gömülmek (Abdülmümin Mescidi)”, 26.6.1985.