DERBENT

I. COĞRAFYASI

Derbent; 32° 14′-32° 30′ doğu meridyenleri ile 37° 55′-37° 58′ kuzey paralelleri arasında yer alır. Yüzölçümü 330 km²dir.

Konya-Beyşehir yolunun 57’nci kilometresinden kuzeye ayrılan 21 km’lik bir yolun sonundadır. Altınapa Barajı’nın doğusundaki Tepeköy ve Başarakavak yolu üzerinden de ulaşımı mevcut olup, bu yol dar ve virajlıdır. Konya’ya uzaklığı; Konya-Beyşehir yolu güzergâhından 78, Tepeköy-Başarakavak üzerinden 51 km’dir.

Derbent toprakları, kuzeyinden başlayıp doğusuna doğru uzanan Morbel Dağları, doğusundan güneyine doğru uzanan Aladağ, güneyinde Ablağı ve Dikmen dağları ile batı ve kuzeyinde yer alan yayla ve köylerle çevrilidir. İlçe merkezinin rakımı 1.350 m’dir.

Derbent, doğusunda Başarakavak, Tepeköy, güneyinde Kızılviran, batısında Ilgın’ın Aşağı Çiğil kasabaları ile Beyşehir’in Karallı, Gökçe köylerine, kuzeyde de Ilgın’ın Belekler köyüne komşudur.

Jeolojik Yapı

İlçenin altını stroktorono volkanik kayaçlar oluşturmaktadır. Granitik enjeksiyonları vuku bulmuştur. Metamorfik kayaçlar, intrüzifler ve ofilitler havzanın temelini oluşturur. Bunun üzerine diskordant olarak Tersiyer yaşlı tabakalar gelir. Alpin faz bölgede etkilidir. Aladağ bu şekilde oluşmuştur. En üstte bulunan ve en yaygın olan formasyonlar karasal Neojen yaşta olup, altta Miyosen, üstte Pliyosen’den müteşekkildir. Bölgenin batısı daha erken oluşmuştur. Doğunun oluşumu Tesiyer sonuna kadar süregelmiştir.

Derbent topraklarının yüzde seksenini demirce zengin, kırmızı killi topraklar oluşturmaktadır. Ayrıca kumlu, tınlı topraklar ve kalkersiz kahverengi orman toprakları da vardır. Eğim yüzde 12-30 arasında değişmektedir.

Derbent, su erozyonuna tabi bir bölgedir. Orman altı toprağı ise “funda toprağı”dır. Bu topraklarda organik madde miktarı azdır. Ayrıca tuz oranı da azdır.

Toprakların reaksiyon durumları ise şöyledir: Güneybatısındaki Saraypınar köyündeki topraklarda Ph derecesi 7,4 iken, Derbent’in merkez ve çevresinde 6,7’dir. Yani “hafif asitli topraklar” sınıfına girer. Toprak çözeltisinde serbest hidrojen iyonlarının konsantrasyonu hidroksil iyonlarından fazladır.

Bazı dönemlerde aşırı yıkanmaya bağlı olarak topraktaki bazlar da kısmen azalmış olup bunun yerine hidrojen iyonları reaksiyona girmiştir.

Jeomorfolojik Yapı

Derbent’in yüzölçümünün üçte ikisini dağlık kesimler oluşturur. Derbent’in kuzeyinden başlayıp Ilgın yoluna kadar uzanan Sarcık Ovası ve kuzeydoğusunda yer alıp ovadan ziyade bir vadiyi andıran Çukuruçimen önemli bir ekim alanı teşkil eder. Bazı taban toprakları ile dağlık kesim arasında az dalgalı alanlar vardır. Pliyosen ve Neojen yaşlı kayaçlarla kaplı olan dalgalı alan, olumsuz insan etkileri sonucu çıplaklaşmış, kuru tarım alanlarına dönüşmüştür.

Dağları

Derbent’in en büyük yükseltisi güneydoğusundaki Aladağ (2.339 m)’dır. Tersiyer’de Alp orojenezi etkisiyle oluşmuştur. Bazı bölümleri dışında genellikle çıplaktır. Eteklerinde çam, ardıç ve meşe vardır. Kuzeydoğusunda Morbel (1.900 m), güneyinde Ablağı (1.850 m) ve Dikmen (1.750 m) dağları vardır. Bu dağlarda da genellikle çam, ardıç ve eteklerinde meşe ağaçları göze çarpar.

Ovaları

Derbent’in kuzeyinden başlayıp, Ilgın yolunu içine alan Saracık Ovası en büyük ekim alanıdır. Kuzeydoğusundaki Çukurçimen Ovası da önemli bir tarım sahasıdır.

Nüfusu

Derbent’in nüfusu 1985 yılında 10.761, 1990 yılında 22.111, 1997 yılında 13.151, 2000 yılında da 19.120 olarak kayda geçmiştir. 1997 nüfus sayımında görülen nüfus azalmasının sebebi, 1990 sayımında Derbent’e bağlı olan Tepeköy, Selahattin ve Güneyköy’ün Derbent’ten ayrılıp, Konya’ya bağlanmasıdır.

2009 yılı verilerine göre ilçe merkez nüfusu 1499 erkek ve 1560 kadın olmak üzere toplam 3.059’tür. İlçe genelinin nüfusu ise 2.820 erkek ve 2.976 kadın olmak üzere toplam 5.796’dır.

TÜİK verilerine göre Derbent ilçesinin 2015 yılı nüfusu ise 4.441’dir. Bu nüfusun 2.149’unu erkekler, 2.292’sini de kadınlar oluşturmaktadır.

İlçenin 2017 yılı nüfusu ise 4300’dür.