Binari Mahallesi, Alâeddin Tepesi’nin batısında, geçmişi Selçuklu Dönemi’ne kadar giden, tarihî mahallelerden biridir. Mahallenin güneyinde -bulunduğu mahalleye de adını veren- tarihî Zevle Sultan Mescidi ve Türbesi; doğusunda Sakahane, kuzeyinde Ferhuniye mahalleleri yer almaktadır.
Kanunî döneminden (H 992/1584 M) Cumhuriyet Dönemine kadar adını koruyabilen Binari Mahallesi, 1339/1923 yılında neşredilen “Konya ve Rehberi” isimli eserin eki olarak verilen krokide de yer almaktadır (Ferit vd., 1339). Ayrıca Konyalı da mahalleyi yaşadığı dönemin mahallelerinin listesi içerisinde gösterirse de mahallenin, sonradan fuar alanı ile Devricedit Mahallesi sınırları içerisine girdiği ve bu sebeple mahallenin tamamen ortadan kalktığı anlaşılmaktadır.
Tarihî Dede Bahçesi* de Binari Mahallesi hudutları içerisindedir. Mahallede mevcut tarihî külliyeden günümüze sadece Tacülvezir Türbesi intikal etmiştir.
Batıya, İhsaniye Mahallesi’ne doğru uzanan mahallenin girişinde, Alâeddin Tepesi’nin hemen karşısında, eskiden Hacegi Mescidi adıyla anılan bir mescit bulunmaktaydı. Mescidin tarihi bir hayli eskidir. Hacegi, Hz. Mevlâna’nın babası Sultanülulema Baha Veled’in müritlerindendir. Mescidin onun adına veya onun tarafından inşa ettirildiği tahmin edilmekte ve mescidin inşa tarihi bilinmemektedir. Konyalı, mescidin eskiden kubbeli, kâgir bir yapı olabileceği ihtimalinden bahseder. Mescidin önünde küçük bir de haziresi vardır. Mescit, Binari Mescidi olarak da anılmıştır. Mescit ve hazire, fuar alanı açılırken 1950’li yılların başında yıkılmış, hazire de o zamanlar kaldırılmıştır. Mescidin, 2009 yılı sonlarında fuar alanının güneyinde yeni açılan yolun altında kaldığını tahmin edilmektedir. Bu mescidin adından dolayı mahalle bir ara, Hacegi Mahallesi olarak da anılmıştır. Kadı Çeşmesi olarak anılan çeşme de bu caddenin girişinde idi.
992/1584 yılı Konya Tahrir Defteri’nde mahallenin mükellef sayısı 73’tür. 1264/1848 yılı Temettüat Defteri’nde beş grup olarak tespit edilen mükellef sayısı 31’dir. Birinci sınıf vergi mükellefinin ödeyeceği vergi miktarı ise 80 kuruştur. Önceki duruma göre mükellef sayısında önemli bir düşüş görülmektedir.
Mahallede muhtelif yıllarda yapılan değişikliklerle tarihî doku tamamen yok olmuştur.
Osmanlı Döneminde Binari Mahallesi Haritası
