DERVİŞ DEDE

Mevlevî şair. (ö. 980/1572)

Konya’da doğdu. Mevlâna Dergâhı’nda ilim tahsil edip Mesnevî dersleri vermekte maharet kazandıktan sonra İstanbul’a giderek Güzelce Kasım Paşa’nın divan kâtibi ve musahibi oldu. Bu yüzden kaynaklarda “Güzelce Kâsım Paşa Dervişi” lakabıyla kaydedilmiştir. Kaptan-ı Deryalık, Rumeli Beylerbeyliği, üçüncü ve ikinci vezirlik görevlerinde bulunan Kasım Paşa 1537’de Mora’ya tayin edilmiş, 1541’de de emekliye ayrılmıştır. Derviş Dede’nin Kasım Paşa’nın yanındaki görevi de muhtemelen 1537’de sona erdi. Bir süre de 1557’de Kanunî’nin şehzadesi II. Selim’e lala tayin edilen Lala Mustafa Paşa’nın hizmetinde bulundu. 1562’de Mustafa Paşa Halep-Şam Beylerbeyi olunca onunla birlikte Şam’a gitti. Şam’da Gök Meydanı denilen semtte bir Mevlevîhane kuran Derviş Çelebi, 980/1572’de vefat edene kadar buradaki şeyhlik görevine devam etti.

Şam’da defnedilen Derviş Çelebi’nin çok sayıda şiiri olmakla birlikte, kaynaklar daha çok nesirdeki maharetinden övgü ile söz etmişlerdir. Kanunî’nin şehzadeleri Selim ile Bayezit arasında geçen, Lala Mustafa Paşa’nın da Şehzade Selim lehine etkili rol oynadığı taht kavgasından kaynaklanan Konya Savaşı’na (1559) dair yer yer manzum parçaların bulunduğu mensur bir eser kaleme almıştır. Ceng-nâme der-Harb-i Sultân Bâyezîd adını taşıyan eserin bir nüshası Beyazıt Devlet Kütüphanesi’ndedir (Veliyyüddin Efendi, Nu. 2735).

EMİNE YENİTERZİ

BİBLİYOGRAFYA

  • Âşık Çelebi, Şuara, 2010, I/523; Beyânî, 1997, 95; [Ergun]-[Uğur], 1926, 30; Esrâr Dede, Tezkire, 2000, 193-196; Kınalızade, Şuara, 1989, 370-371; Kâf-zâde Fâizî, 39b; Kütükoğlu, 2003, 27/73-74; Sicill-i Osmanî, 1311, II/328; Sümer, 2001a, 24/547; Kamusü’l-a’lam, 1996, III/2136; [Tuman], 1949, I/276); Turan, 1992, 5/230-231.